Waarom slimme mensen niet meer kunnen geloven

Religie is een achterlijke bezigheid voor onzekere domme mensen. Moderne, hoogopgeleide, redelijk denkende, welvarende Westerse mensen kunnen zich niet voorstellen niet dat gelovigen hun leven laten bepalen door eeuwenoude primitieve boeken. Ontwikkelingen in de wetenschap hebben aan het licht gebracht dat verhalen uit de Bijbel niet kloppen of zeer onwaarschijnlijk zijn. In de Bijbel staan verhalen, verklaringen en regels die passen bij de maatschappij van primitieve samenlevingen. De moderne mens heeft God niet meer nodig als verklaring voor het ontstaan van de wereld, als bescherming tegen onverklaarbaar natuurgeweld of als hoeder van de moraal in een onoverzichtelijke wereld.

> Jeroen Pauw: "Mijn stelligheid ontstaat als anderen stellig zijn over iets wat ze niet met feiten kunnen ondersteunen”

Het is ook een veel gehoorde reactie bij de gasten in Adieu God? Zij haken af bij het christelijk geloof omdat (meestal in hun tienerjaren) het besef doordringt dat de wereld anders is ontstaan dan ze als kind leerden. De wetenschap houdt zich terecht bezig met waarneembare en logische verklaringen, en daar past iets als 'God' niet in. Het Westen is sinds 1945 welvarender dan ooit. Ziekte wordt succesvol bestreden door slimme mensen; de levensverwachting stijgt met dank aan de wetenschap. Voor grote problemen zoals de klimaatverandering verwachten we technische oplossingen. De wetenschap overwint binnenkort de veroudering en mogelijk zelfs de dood...

Waarom geloven in een God die je niet ziet en niet kunt bewijzen? De 'slimme mens' is zélf God in een maakbare wereld. Haha, je gelooft toch ook niet kabouters? Nee, gelovigen zijn sukkels die zich hebben laten indoctrineren door hun ouders. Een geloof dat is gebaseerd op een boek van duizenden jaren oud - ontstaan in de context van een primitief rondtrekkend woestijnvolk in het Midden-Oosten. Wat heeft dat in vredesnaam met ons te maken?

> Arjen Lubach wil school voor mensen die in Elfjes geloven

Het inspireerde het Amerikaanse online-magazine Huffington Post tot het opsommen van 21 redenen waarom slimme mensen niet meer in God kunnen geloven. Onze nieuwe blogger en buitengewoon slimme theoloog Marinus de Jong wil weten hoe dat nou zit. Om met Louis van Gaal te spreken: Is hij nou zo slim, of zijn zij nou zo dom? Blog voor blog gaat hij in op de 21 redenen om niet meer te kunnen geloven. 

Als aftrap: Dit zijn de 21 redenen waardoor moderne slimme mensen christelijk geloof achterlijk, raar of niet-overtuigend vinden. Bij elke reden vind je een link naar een blog van theoloog Marinus de Jong als reactie op deze reden – voor zover deze (tweewekelijkse) blog al geschreven is. De redactie wenst Marinus de Jong veel sterkte bij het aangaan van deze uitdaging!

1. Veel mensen geloven in God als een oude witte man op een wolk, en dat is een ongeloofwaardig sprookjesbeeld
2. Onlogisch: God is geest, maar heeft toch menselijke eigenschappen
3. Onmogelijk: God is alwetend. Niemand kán alles weten. Wat is het laatste getal?
4. Ongeloofwaardig: God is oneindig goed. En al het lijden in de wereld dan, dat Hij toelaat?
5. God is almachtig. In combinatie met 4 zou Hij niet zoveel ellende al zoveel duizenden jaren toelaten. 
6. Alles wat over God bekend is, komt van mensen. Christenen hebben een cirkelredenering: in de Bijbel staat dat God bestaat, en de Bijbel is zijn Woord.
7. Geen argument: Intuïtief weten de meeste mensen dat er een God moet zijn.
8. God verhoort gebeden. Dat claimen alle religies, ook al vechten ze elkaar de tent uit. Wie wint er als twee gelovige voetbalteams bidden voor de overwinning?
9. De christelijke geloofshelden (heiligen, profeten, etc.) zijn niet erg geloofwaardig. Ze zijn het vaak met elkaar oneens en maken er een potje van. 
10. Wonderen komen in alle oude religies voor. Zijn die dan allemaal waar? En waarom laat God vandaag geen grote wonderen meer zien?
11. Geen van de 'geopenbaarde' heilige boeken heeft een onmiskenbaar goddelijk stempel. Literair is het allemaal aan mensen toe te schrijven. Veel is tijdgebonden en voldoet niet aan de huidige ethische normen.
12. Als God de oorzaak van het universum is, wie veroorzaakte dan God?
13. We hebben God als schepper van de aarde en alles wat leeft niet meer nodig, nu we weten dat alles is te verklaren door natuurlijke selectie (evolutie). Als God de ontwerper is, wie ontwierp God dan?
14. Onzin: God en geloof zijn nodig voor de menselijke moraal. Moraal is evolutionair verklaarbaar. Veel atheïsten hebben een hoogstaande moraal.
15. Het klopt dat meer dan 90% van wereld gelooft dat God bestaat. Het seculiere Westen is een uitzondering. So what? Duizend jaar geleden geloofde iedereen dat de wereld plat is. Hadden ze daarom gelijk?
16. Geloof brengt de wereld veel goeds, zoals naastenliefde, zingeving en verbondenheid. Toch doet geloof meer kwaad dan goed: oorlogen en psychische schade.
17. Gelovigen zijn het vaak niet met elkaar eens. Als iedereen denkt gelijk te hebben, hebben ze het waarschijnlijk allemaal mis.
18. God heeft geen humor. God heeft de overtreffende trap van alle goede menselijke eigenschappen (liefde, intelligentie, goedheid), behalve... gevoel voor humor.
19. Dankzij moderne wetenschappen (antropologie, psychologie, sociologie, evolutionaire biologie) weten we dat geloof in God menselijk te verklaren is. Heel lang hadden we het nodig, maar nu niet meer.
20. De meeste grote moderne denkers geloven niet in God. Hoewel slechts kleine minderheid van de mensheid atheïst is, zijn dat niet geheel toevallig vooral intelligente, hoogopgeleide, Westerse mensen, zoals Nobelprijswinnaars en topwetenschappers. Ze doen dat niet om te schoppen, maar kúnnen vanwege deze 21 redenen niet meer in God geloven.
21. Geloof in God past bij de vroege fase van de menselijke evolutie. Religie zal uitsterven, zoals het geloof in de Romeinse goden is verdwenen. We hebben God niet meer nodig voor ons geluk: de lijst met gelukkigste naties wordt aangevoerd door de meeste seculiere landen.

Tekst: KlaasJan Baas

De oorspronkelijke '21 reasons why smart folks find God unconvincing' op Huffington Post zijn samengesteld door Dr. J.H. McKenna, Universitair docent 'History of Religious Ideas' aan de Universiteit van Irvine.