Waarom willen we alles van royals weten?

Met Koningsdag zitten we weer met z’n allen voor de buis. De ogen gericht op onze koning en koningin. Kijkend naar deze adellijke familie borrelen de vragen op. Hoe zou het er bij hen achter de schermen aan toegaan?

Mythische lucht

Waarom zijn we zo nieuwsgierig naar de royals? Mediapsycholoog Mischa Coster legt aan nieuwswebsite Nu.nl (2020) uit dat ze daar niet zo van opkijkt, want mensen zijn volgens haar erg gevoelig voor dingen die schaars zijn. “Om het koningshuis hangt een soort mythische lucht – het is een wereld die we niet kennen en waar we misschien niet eens een voorstelling bij kunnen maken.”

“Het is eigenlijk een soort sprookje: een koning, koningin en prinsessen,” vertelt Koninklijk Huis-deskundige Jeroen Snel. “Het spreekt tot de verbeelding. Van het leven achter de muren van het paleis geven ze namelijk niet veel prijs. Waar andere bekende Nederlanders bij wijze van spreken iedere zucht en maaltijd delen, blijven de paleisdeuren vaak gesloten.”

God als verkeersleider

“Daarnaast is het voor veel christenen zo, dat ze een koning als een door God aangesteld persoon zien. Daardoor kijken mensen tegen hem op,” vervolgt Jeroen. “Ik heb een sterk vermoeden dat Willem-Alexander zich ook op die manier geroepen voelt. Hij heeft het weleens vergeleken met een vliegtuig en een cockpit, een vergelijking die dicht bij hem staat, aangezien hij zelf ook nog steeds piloot is. Hij vertelde dat je als piloot naar de luchtverkeersleiding luistert. Krijg je te horen dat je oostwaarts moet vliegen, dan luister je daarnaar en verander je je koers om oostwaarts te vliegen. Hij ziet God als een soort luchtverkeersleiding die hem als piloot vertelt welke route hij moet vliegen. Het illustreert dat Willem-Alexander gelovig is en dat hij zich afhankelijk weet van God.”

Rookgordijn

Dat koning Willem-Alexander en ook zijn familie ons vertegenwoordigt, maakt het voor ons nóg interessanter, volgens Coster. “We weten weinig van hen af en de familie blijft daarom een soort mysterie. Maar het gaat iedereen aan.” Marjolijn van Heemstra – zelf van adel – beschreef in Trouw (2021) dat de ruimte tussen het ‘gewone volk’ en de royals zorgt voor mythevorming en de daarbij behorende nieuwsgierigheid. Met als belangrijke regel: geen geheim is het grootste geheim. “Natuurlijk gedraag je je ‘heel gewoon’ in het bijzijn van ‘heel gewone’ mensen, maar daarbij is het van belang te doen alsof je alledaagsheid een rookgordijn is, waarachter zich een raadsel bevindt.”

En dat ‘rookgordijn’ is er niet voor niks. “Ze moeten nog heel lang mee,” vertelt Jeroen. “Willem-Alexander zit nu negen jaar op de troon, wordt deze Koningsdag 55 jaar en is dus waarschijnlijk minstens nog wel vijftien jaar koning. Hij heeft er geen haast mee allemaal dingen de wereld in te brengen. Het draait juist om continuïteit en stabiliteit.”

Dagelijkse posts op social media draaien volgens Jeroen waarschijnlijk vooral uit op dagkoersen, waarbij de populariteit steeds op en neer beweegt. “Stel dat Amalia op social media plaatst dat ze lekker een drankje op het terras doet, dan zal iedereen daar een mening over hebben. En daar is de familie niet bij gebaat.” 

Te hoge verwachtingen?

Vlak voordat Willem-Alexander werd ingehuldigd, bleek uit een onderzoek van het dagblad Trouw (2013) dat ruim twee derde van de ondervraagden vertrouwen had in Willem-Alexander en Máxima. Bij het meest recente onderzoek van de NOS (september 2021) was 44 procent tevreden met de koning en 60 procent met de koningin. Het vertrouwen in de koning is de afgelopen negen jaar erg geslonken. Jeroen legt uit: “Dat komt door een aantal incidenten en schandalen. Mensen verwijzen daarnaar in verschillende enquêtes. Neem bijvoorbeeld de vakantie naar Griekenland in coronatijd en de aanschaf van de dure speedboot. Deze acties worden niet gewaardeerd en afgestraft met lagere cijfers voor de koning.”

Lees ook: Royaltyverslaggever Josine Droogendijk:‘Toen ik Máxima voor het eerst zag, was ik teleurgesteld’

Lees ook: Royaltyverslaggever Josine Droogendijk:‘Toen ik Máxima voor het eerst zag, was ik teleurgesteld’

Wat hadden we dan wél van onze koning verwacht? In datzelfde onderzoek van Trouw (2013) werd de respondenten die vraag gesteld. De meerderheid (70 procent) gaf aan dat hij zich moest gaan inzetten om maatschappelijke problemen op te lossen. Ook vond men het belangrijk dat hij eerlijk zou zijn, dicht bij de gewone Nederlander zou staan en op zou komen voor het nationaal belang.  

Heeft Willem-Alexander aan deze verwachting voldaan?

Jeroen: “Ja, dat heeft hij de afgelopen jaren goed gedaan. Hij komt op voor de gewone Nederlander, want hij staat dicht bij het volk. Hij praat normaal, is aanspreekbaar, heeft humor. Ook werkt hij hard voor het landsbelang; een staatsbezoek is voor hem pas een succes als een grote delegatie Nederlandse handelaren meegaat.

Het enige probleem is zijn sociale antenne. Waar het staatshoofd eerder zijn privéleven en openbare leven gescheiden kon houden, is dat nu lastiger, mede door social media. Beatrix kon op vakantie gaan zonder dat iemand het wist, omdat simpelweg niemand wist waar ze was. Nu hoeft het regeringsvliegtuig de hangar op Schiphol alleen maar te verlaten en het staat al op Twitter. En als dat vliegtuig dan op flight tracker gevolgd wordt naar Griekenland, dan weet iedereen hoe laat het is. Het komt allemaal snel uit en daar moeten ze mee leren leven.

Door schade en schande is Willem-Alexander daar als het goed is nu wel achter. Zo hebben ze direct na hun wintersport, toen de oorlog in Oekraïne was begonnen, hier vluchtelingen ontmoet en ze zelfs opgevangen. Het is ook hun taak om in zo’n heftige periode één te zijn met het volk en ons te verbinden. Het is mooi dat ze dat in dit geval goed aanvoelden.”

Beeld: ANP