Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Geschiedenistrip met Bart Wallet in 'Mokum Joods Amsterdam'

Project rond EO-serie 'Mokum'

Deel:

Wie onlangs het tv-tweeluik Mokum (EO) heeft gezien, weet dat de geschiedenis van Amsterdam en die van de Joden onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. In het kader van het project ‘Mokum Joods Amsterdam’ worden diverse activiteiten rond de serie georganiseerd. Een portret van historicus Bart Wallet, die ons graag meeneemt op een geschiedenistrip.

“Tijdens stadswandelingen, koffieochtenden en presentaties vertellen we – net als in de serie – het eerlijke verhaal van de Joodse gemeenschap in Amsterdam," vertelt Bart Wallet over het project 'Mokum Joods Amsterdam'. De Joden hebben altijd onderdeel van die Amsterdamse samenleving willen zijn. Dat is heel mooi, maar ze hebben hun plaats ook moeten bevechten om eindelijk dezelfde rechten te krijgen als andere burgers.”

Wie is Bart Wallet?

• 45 jaar
• Hoogleraar vroegmoderne en moderne Joodse geschiedenis
• Studeerde geschiedenis en Hebreeuws in Amsterdam (promoveerde in 2012)
• Is (mede)auteur van een reeks boeken over Joodse geschiedenis
• Regelmatig in de media over Joodse geschiedenis, onder meer in de EO-tv-series De Joden en de Oranjes en Mokum 

Wat kunnen we van het project 'Mokum Joods Amsterdam' leren?
“Dat we terugkijken op een geschiedenis van ‘samen-leven’. Soms schuurt dat en op andere momenten gaat dat juist heel goed. Wat we van het verleden kunnen leren, is dat we hier in Nederland eigenlijk nooit anders hebben gedaan. Soms doen we net alsof we voor het eerst geconfronteerd worden met minderheden. Terwijl het juist in het DNA van Nederland – zeker van Amsterdam – zit om daarmee om te gaan.”

Hoe ontstond jouw fascinatie voor Joods Amsterdam?
“Als kind wist ik al dat ik geschiedenis wilde studeren. Toen ik kennismaakte met de Joodse geschiedenis, merkte ik hoe verrassend en uitdagend die is. Er liggen ook nu nog heel veel verhalen in archieven die ontdekt en verteld moeten worden. Om die honderden meters te kunnen doorspitten, heb ik me natuurlijk verdiept in Jiddisch en Hebreeuws.”

Lees ook: EO-tv-serie 'Mokum' vertelt Joodse geschiedenis van Amsterdam
Lees ook: EO-tv-serie 'Mokum' vertelt Joodse geschiedenis van Amsterdam

Welk historisch moment had je graag willen meemaken?
“De verwoesting van de tempel in het jaar 70. Een seismografische gebeurtenis in de Joodse geschiedenis, waarna velen zich realiseerden dat het Jodendom moest veranderen. Hoe zou de toekomst eruitzien zonder tempel? Ik zou in gesprek willen gaan met de overlevenden van dit drama, om te horen hoe het in hun ogen verder moest. Daar bestaan allerlei verhalen over in de rabbijnse literatuur, maar ik ben benieuwd of ze een beetje kloppen.”

Activiteiten 'Mokum Joods Amsterdam'

Op de website Mokum-Joodsamsterdam.nl zijn activiteiten te vinden die te maken hebben met de serie. Zoals koffieochtenden en wandelingen georganiseerd in samenwerking met Joods Welzijn en JCK. Ook zijn er op de site korte clips te vinden uit de serie die vrij gebruikt kunnen worden voor bijeenkomsten.

Wat is je favoriete Bijbelverhaal?
“Mag ik mijn favoriete tekst noemen? Dat is Psalm 87, omdat het zo’n mooi perspectief op de toekomst schetst. Jeruzalem neemt de centrale plaats in, maar daarbij wordt meteen benadrukt dat het een plaats is voor mensen uit de hele wereld. Het zijn nota bene de vijanden – de Filistijn, de Tyriër, de Moren – die met de Joden verzoend worden. Een prachtig vredesvisioen dat juist in deze tijd tot de verbeelding spreekt.”

We leven hier in Nederland al eeuwen samen met minderheden

Waar staat de mooiste kerk?
“Als Amsterdammer fiets ik elke dag langs de Westerkerk. Voor Joden is de toren ook een symbool voor hun stad geworden. Op de siertorens van Thorarollen staat die Westertoren afgebeeld. Een prachtig beeld dat laat zien hoe Joden de oude ‘Wester’ in hun hart hadden gesloten en omarmd hebben als onderdeel van hun cultuur.”

Wat is je belangrijkste levensles?
“Als historicus wil ik me laten leiden door een oude, klassieke leus: ‘Amicus Plato sed magis amica veritas’, Latijn voor: ‘Plato is mijn vriend, maar de waarheid is meer dan dat.’ Iedereen heeft zijn ‘vrienden’, in de vorm van meningen en voorkeuren. Maar als historicus moet je op zoek naar de waarheid, en niet afhaken als je zaken tegenkomt die je niet uitkomen.”

Beeld: Heleen Minderaa

Geschreven door

Bart van Delen

--:--