Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Kefah presenteert nieuw vierluik: De vrouwen van Jezus van Nazareth

Maandag t/m donderdag, 22.05 uur, NPO 2

Vrouwen speelden een cruciale rol bij de verspreiding van het christelijk geloof. In 'De vrouwen van Jezus van Nazareth' reist Kefah Allush vier vrouwen achterna voor wie dit in het bijzonder geldt. “Zonder hen zou de geschiedenis van het christendom anders zijn gelopen.”

Deel:

In de aanloop naar Kerst duikt Kefah, vier avonden op rij, dieper in de levens van achtereenvolgens Maria Magdalena, Maria de moeder van Jezus, Helena Augusta en Nino van Georgië. Wie waren zij? Wat was hun relatie met Jezus? Wat hebben zij betekend voor de verspreiding van het christendom? En wat gebeurde er met hen in de latere beeldvorming?

Geloofsvrijheid in Europa

Kefah doorkruist landen als Duitsland, Frankrijk, Italië, Polen, Turkije, Georgië en Israël, op zoek naar antwoorden. Onderweg ontmoet hij mensen die hem verder helpen in zijn zoektocht.

Waarom dit tv-programma over vier vrouwen uit een ver verleden?
Michaël, die de research voor de serie deed, reageert: “Het sluit naadloos aan op twee eerdere EO-series: Jezus van Nazareth, een zoektocht naar de historische Jezus, en Jezus van Nazareth verovert de wereld, waarin het verhaal van de twaalf apostelen centraal stond. We zaten met het team van makers om de tafel en vroegen ons af: hoe kunnen we hier nou een boeiend vervolg aan geven? Al pratend en brainstormend concludeerden we dat het tot nu toe steeds over mánnen is gegaan. We dachten: het kan toch niet zo zijn dat vrouwen niet hebben bijgedragen aan de verspreiding van het christelijk geloof? Toen ik dieper de research in dook, ontdekte ik dat zij juist al vanaf de vroege kerk een heel grote rol hebben gespeeld. Zo kwamen we al vrij snel uit bij Jezus’ moeder en bij Maria Magdalena, en later stuitte ik op twee andere fascinerende verhalen, namelijk die van Helena Augusta en Nino van Georgië.”

Ontdoe hen nou eens van die mannelijke blik

Helena en zeker Nino zijn nogal onbekend. Waarom kozen jullie – naast beide Maria’s – voor hen?
“Helena was de eigenzinnige moeder van Constantijn de Grote, de eerste Romeinse keizer die – met haar hulp – geloofsvrijheid toestond in Europa. Men zegt dat zij de Geboortekerk en de Heilig Grafkerk in Jeruzalem liet bouwen: tot op de dag van vandaag zijn dat enorme trekpleisters voor christenen uit de hele wereld. In aflevering 3 reizen we haar achterna. We starten in het Duitse Trier – ooit de hoofdstad van het West-Romeinse rijk – en gaan via Israël door naar Rome, waar ze begraven is. De waardering voor het kruis als christelijk symbool bij uitstek hebben we vooral aan haar te danken, om maar iets te noemen.

Nino van Georgië – zij was de dochter van een Romeinse generaal – is bij ons volslagen onbekend, terwijl ook haar verhaal heel opmerkelijk en verrassend is. Omdat zij het christendom vanuit het Romeinse Rijk naar Georgië heeft gebracht, wordt ze daar tot op de dag van vandaag als de voornaamste heilige vereerd. Waarschijnlijk is er geen ander land ter wereld waarin een vrouw – een vluchtelinge nog wel – aan de basis stond van de christelijke kerk en daarom zelfs de status van apostel kreeg. Ook grappig: pakweg de helft van de Georgische vrouwen heet Nino. Die naam kom je er om de haverklap tegen, juist omdat zij zo belangrijk is voor de christelijke identiteit van dit volk.”

Kefah ontmoet historica Nino
Kefah ontmoet historica Nino.

Waarom start aflevering 1, over Maria Magdalena, in Frankrijk?
“Volgens een oude legende vluchtte zij na Jezus’ dood en opstanding per schip naar Zuid-Frankrijk; van daaruit zou ze het evangelie hebben verspreid. We reizen allerlei pelgrimsoorden langs die nog steeds met haar in verband worden gebracht: waar ze aan land zou zijn gegaan, gewoond zou hebben en waar haar relieken begraven zouden liggen.”

Kefah in gesprek met Jacqueline Grillon in Frankrijk
Kefah in gesprek met Jacqueline Grillon in Frankrijk.

Vooral in de middeleeuwen tierden er allerlei vrome legendes welig rondom deze vrouwen. Zit er ook waarheidsvinding in deze tv-serie?
“Ja, in die zin dat we vooral wilden ontdekken: wie is de vrouw áchter de beeldvorming? Daarbij merkten we hoezeer het mánnen zijn die onze blik op hen bepaalden, omdat zij de geschiedschrijving verzorgden. Wij dachten: ontdoe hen nou eens van die mannelijke blik. Wie waren deze vrouwen op zichzelf? Ik geloof dat we hun met dit programma recht hebben gedaan. Zonder deze vrouwen zou de geschiedenis van het christendom anders zijn gelopen. Maar hun verhaal is veel te lang onder de radar gebleven, wat ons betreft.”

Controversiële vrouw

Over beeldvorming gesproken: de Bijbelse Maria Magdalena is uitgegroeid tot een controversiële vrouw. “Er hangt heel veel mystiek en sensatie om haar heen,” beaamt Michaël. “Hoe is dat zo gekomen? Het idee dat zij een zondares was die door Jezus is bekeerd, raakte wijdverspreid door een befaamd geworden preek uit 691 van paus Gregorius. Daarin bestempelde hij haar tot hoer. Dat wij onder meer dít hardnekkige beeld van haar hebben kunnen kantelen, vind ik heel mooi. Je zou zelfs kunnen stellen dat zij ‘de apostel der apostelen’ was. Zij was de eerste aan wie de opgestane Jezus is verschenen en die de paasboodschap verspreidde. Dat mannen zoals die 7e-eeuwse paus Gregorius haar naar de obscure rafelranden van de geschiedenis hebben geduwd, nota bene tot hóér verklaard, is zó volstrekt… Je hoort het: ik kan daar boos om worden.”

Er hangt heel veel mystiek en sensatie om haar heen

Aflevering 2 zet de schijnwerper op Jezus’ moeder. Met opnieuw een verrassend startpunt: Italië.
“Klopt. In Padua vind je een fantastische kapel, beschilderd met scènes uit haar leven. Om Maria te introduceren, beginnen we daar. In diezelfde aflevering reist Kefah ook naar Polen, waar de Mariacultus springlevend is – ze wordt zelfs ‘koningin van Polen’ genoemd –, en daarna naar Turkije. Volgens een oude legende is ze na Jezus’ hemelvaart samen met Johannes naar de havenstad Efeze gereisd. Daar kun je nog altijd een beroemd Mariahuis bezoeken. Er komen ieder jaar ontzettend veel mensen op af, zowel christenen als moslims. Het ligt op een berg en men zegt dat de fundamenten ervan uit de 1e eeuw stammen.”

Een voorbeeld van beeldvorming rondom het leven van Maria
Een voorbeeld van beeldvorming rondom het leven van Maria.

Werpen deze vier portretten samen ook licht op Jezus?
“Zeker. Als Kefah een hoogleraar vroeg christendom en jodendom ontmoet, blijkt bijvoorbeeld dat Jezus’ rol als oudste Zoon behoorlijk schuurt. Van oudste zonen werd destijds verwacht dat ze voor hun moeder zorgden; Jozef was waarschijnlijk al vroeg gestorven. Wat deed Jezus? Hij verliet haar, om met twaalf mannen rond te gaan trekken! Dus opeens krijg je een kant van Hem te zien waarvan je denkt: hé, hoe zit dat?”

Lees ook: Verhaal van verloren zoon komt tot leven in EO-serie 'Lazarus'
Lees ook: Verhaal van verloren zoon komt tot leven in EO-serie 'Lazarus'

Voor Jezus was het grotere doel waarvoor Hij kwam nóg belangrijker dan Zijn gezin.
“Jawel, maar Jezus’ tijdgenoten – inclusief Maria – móéten hebben gedacht dat Hij Zijn familie als een baksteen liet vallen… Naast fantastische reisbeelden levert dit vierluik je als kijker allerlei nieuwe inzichten op, waarbij deze vrouwen uit dat verre verleden verrassend dichtbij komen.”

--:--