Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Tjitske Volkerink over 50 jaar 'De Muzikale Fruitmand'

'Het is echt een lief programma'

Het is feest bij 'De Muzikale Fruitmand': het populaire radioprogramma bestaat 50 jaar! Reden genoeg voor Visie om een kijkje achter de schermen te nemen. “Er zit zo veel liefde in dit programma.”

Deel:

Zondagavond 19.45 uur. Presentator Tjitske Volkerink springt van haar fiets en parkeert hem in de stalling van het Mediapark in Hilversum. Technicus Luuk van Dijk is net binnen en wacht haar op in de hal. Samen gaan ze naar boven, naar de studio waar sinds januari De Muzikale Fruitmand wordt opgenomen.
Het is nog even wachten tot collega Henk van Steeg zijn zondagse programma afsluit, maar net voor de klok van 20.00 uur zitten de twee er klaar voor. Snel schuift Tjitske nog even wat brieven over de tafel van luisteraars die een aanvraag willen doen. De meeste briefschrijvers hebben aan één kantje niet genoeg, zo te zien. “Er zit zo veel liefde in dit programma,” benadrukt Tjitske. “De Fruitmand is écht een líéf programma.”

Huwelijksjubileum

De uitzending begint met samenzang vanuit de Bovenkerk in Kampen. Psalm 56 vers 5 en 6. “Ik roem in God, ik prijs ’t onfeilbaar woord,” klinkt massaal. Duidelijk een opname van vóór de coronacrisis. Het lied wordt aangeboden aan Janny Braal uit Nijkerk, die 75 is geworden. De volgende aanvraag is voor een echtpaar uit Barneveld, dat hun 50-jarig huwelijksjubileum viert. “Er komen zo veel namen voorbij in dit programma,” lacht Tjitske. “Dat blijft altijd spannend hoor. Het komt weleens voor dat we achteraf horen dat een naam héél anders uitgesproken had moeten worden.”
Musicus Remco Hakkert verzorgt de samenstelling van het programma, legt Tjitske uit, terwijl ‘Lof zij de Heer’ uit de speakers komt. “Remco zorgt er dus voor dat er variatie in de muziek zit, want je wilt niet zestien liederen gezongen door mannenkoren achter elkaar.”

Lichtstad

Luuk, de technicus, neuriet ondertussen mee. Hij kent de liederen wel van huis uit. “En De Muzikale Fruitmand is natuurlijk een begrip,” verklaart hij. “We luisterden er vroeger thuis niet naar, maar de muziek ken ik wel. Sommige liederen komen zó vaak voorbij, dat je ze vanzelf gaat leren kennen.” Tjitske: “‘Lichtstad met uw paar’len poorten’, bijvoorbeeld. Dat lied vragen mensen vaak aan. We hebben de regel dat er minimaal twee weken tussen moet zitten voordat we een lied opnieuw draaien.” “Dat is dan wel altijd precies als ik moet werken,” lacht Luuk.
Meestal lukt het de redactie wel om alle aanvragen te honoreren, zegt Tjitske, als ze ‘Lichtstad’ inzet. “Aan het begin van de coronacrisis ontstond er een enorme hoos aan aanvragen. Dan moet je soms even schipperen, maar tijdens de zomermaanden kwam dat juist wel weer goed uit, omdat we dan normaal gesproken vaak een daling zien.”

Zelfgemaakt armbandje

Een favoriete luisteraar heeft Tjitske niet, maar ze laat wel trots een kaart met een zelfgemaakt kettinkje zien. Gekregen van een luisteraar. “Prachtig toch?” Ook de 100-jarige vrouw die maandelijks een aanvraag doet, noemt ze even. En zo komen tijdens de uitzending vele anderen voorbij die haar te binnenschieten.

Moeilijke theologische vragen

Het is tijd voor de rubriek ‘De Bijbel Open’, waarin ds. Arie van der Veer deze keer de vrijmoedige apostel Johannes voor het voetlicht brengt. Vroeger was deze rubriek een apart programma, net als ‘Ik zou weleens willen weten’, dat in het tweede uur aan de beurt komt. “Dankzij deze rubrieken is De Fruitmand nu een twee uur durend programma. Ikzelf ben blij met de rubrieken, waardoor het niet alleen maar om muziek draait. Als presentator heb ik eerder het programma Heilige Huisjes gemaakt, waarin we ingingen op moeilijke theologische vragen. We probeerden verschillende meningen bij elkaar te brengen en mensen met tegengestelde ideeën met elkaar in gesprek te laten gaan. Verbinding maken vind ik heel belangrijk, daar kom ik straks nog wel op.”

Zwaar gehandicapt

De rubriek ‘Niet alleen’ is aan de beurt. Hierin belt Tjitske met een luisteraar die een aanvraag nog even extra toelicht. Deze keer spreekt ze Toos van Emden, die haar dochter Jolanda in het zonnetje wil zetten. Jolanda heeft een tweeling van 17, van wie er één zwaar gehandicapt is. Mevrouw Van Emden vertelt hoeveel bewondering ze voor haar dochter heeft, en licht haar keuze voor het lied ‘Heer, wilt U mijn Leidsman wezen’ toe. “We hebben altijd een Leidsman om ons heen, we kunnen altijd geholpen worden als je het bij de Heer brengt.”

Ook vrouwen te gast

Net na 21.00 uur komt ds. Broer Roolvink de studio binnen. Hij zal met de presentator in gesprek gaan in de rubriek ‘Ik zou weleens willen weten’. Het gaat vanavond over de vraag of mensen slecht zijn of toch goed. Tjitske is de predikant min of meer toevallig op het spoor gekomen toen ze een dienst bij hem bezocht. Tjitske: “Na afloop maakten we een praatje en later heb ik hem uitgenodigd om eens mee te doen aan deze rubriek. We hebben een pool van zo’n acht mensen – voornamelijk theologen, maar ook een psychotherapeut – die allerlei pastorale vragen beantwoorden. Inmiddels schuiven niet alleen maar mannen aan; we hebben sinds een paar jaar ook vrouwen te gast.”

‘Je hebt wel lef’

“Ik vind mezelf zo slecht nog niet, Broer, deug jij ook?” prikkelt Tjitske haar gast als ze de rubriek kort heeft ingeleid. “Dat vind ik een hele gewaagde uitspraak, je hebt wel lef als je dat durft te zeggen,” antwoordt hij ad rem. Er ontstaat een vlot gesprek van zo’n twaalf minuten. “Bemoedigend,” noemt Tjitske het even later. “Het is echt een pastorale rubriek waarbij we mensen iets mee willen geven om de week in te gaan.”

Oud en nieuw christendom

Tjitske_Volkerink_-_mei_21_-063-_Mcklin_Fotografie
Credits: Mcklin Fotografie.

Tjitske combineert haar baan bij de EO met het werk voor het Christelijk Spiritueel Centrum (CSC) dat ze in 2015 opzette. Op deze pioniersplek van de Protestantse Kerk in Nederland richt ze zich op “gezondheid voor lichaam, ziel en geest”. Oud en nieuw christendom komen in Tjitske samen, benadrukt ze herhaaldelijk. Ze groeide op in een gereformeerd-vrijgemaakt gezin, waar de psalmen en 41 gezangen haar met de paplepel werden ingegoten. Later sloot ze zich met haar man en twee kinderen aan bij een internationale pinksterkerk waar nooit psalmen klonken. “Toen ik zes jaar geleden gevraagd werd om De Fruitmand te gaan presenteren, maakte ik dus opnieuw kennis met die oude liederen. Ik merk nu dat ze deel van me zijn gaan uitmaken. Ze resoneren in me, vertegenwoordigen een ‘oud’ christendom, iets van vroeger.”

In de frontlinie

“Tegelijkertijd sta ik met het Christelijk Spiritueel Centrum in de frontlinie,” vervolgt ze. Heelheid en verbinding zijn daarbij sleutelwoorden. Verbinding met God, je naaste en jezelf. “Lange tijd stond ik niet in verbinding met mezelf. En daardoor konden anderen mij niet zien zoals ik ben, en oordeelde ik streng over mezelf en anderen. Ik ben er diep doorgegaan. Dat past ook wel bij mij. De Fruitmand doe ik ook all the way.
Toen ik de stilte ging opzoeken, merkte ik dat ik veel beter tot mijn recht kwam, én dat ik anderen meer tot hun recht liet komen.”

Het CSC is een wellnesscentrum. Dat concept roept onder christenen soms vragen op. Tjitske weet ze achter elkaar op te noemen: “Wellness is niet van God, maar van de duivel. Je richt de aandacht te veel op de mens door massages te geven. Tot rust komen is niet wat God van me vraagt. En: is het allemaal niet te seksueel geladen?
Ik ben ondernemer, maar dat stuit ook op weerstand. Want waarom moet je geld vragen om iets goeds door te geven? Dat gééf je toch gewoon?”

Hoe pareer je die kritiek?
“Door in het spanningsveld te gaan staan. In onze wereld heeft spiritualiteit doorgaans te maken met oosterse religies. Overal zie je boeddhabeelden opduiken en iedereen vindt die er leuk uitzien. Ik wil christenen die op zoek zijn naar heelheid en balans, de kans geven om dat op een plek te doen waar Jezus centraal staat. Vandaar dat ik juist in dat spanningsveld van religie en spiritualiteit ga staan. Dat heeft ook te maken met wat ik net zei over mijn werk bij Heilige Huisjes. Ik vind die tegenstellingen niet eng, ik zoek ze juist op. En aan mensen die van de ene spirituele ervaring naar de andere hoppen buiten het christendom om, laat ik zien dat dit er ook is. Ik hoorde pas iemand zeggen: ‘Wat goed dat christenen nu ook aan spiritualiteit doen!’ Nou, het is er al eeuwenlang.”

De band met de luisteraar ervaar ik als een mysterie

Ze vervolgt enthousiast: “Je hebt religie en spiritualiteit, en die twee worden ten onrechte vaak gescheiden. Religie is iets wat bij ons hoort, bij de kerk, bij relaties. Spiritualiteit staat verder bij ons vandaan. Het heeft erg te maken met jezelf. Met hoe je God ontmoet.

Komen je luisteraars ook weleens voor een massage naar het centrum?
“Dat weet ik niet. De luisteraars vormen een wat oudere doelgroep, maar ook bij het centrum komen mensen van 70 of 80 jaar langs. Grappig genoeg komen er soms mensen bij me die besluiten om naar De Fruitmand te gaan luisteren als ze in het centrum zijn geweest.”

Even terug naar het programma: heb je God er anders door leren kennen?
“In de zes jaar dat ik De Fruitmand presenteer, heb ik de waarde van dit programma leren inzien. Dat zit ‘m vooral in de doorgaande lijn, in het constante. Dat is ook een eigenschap van God: Hij was, is en zal er zijn. Ik ben tot de tijd dat ik met dit programma begon, heel erg bezig geweest met pionieren, met het opzetten van nieuwe dingen. Ik had weinig geduld voor dingen die er altijd al waren en voor wat altijd maar doorgaat. Terwijl dat tijdloze voor mij nu juist iets heel krachtigs heeft. De Fruitmand hoeft niet aangepast te worden aan de tijd. Het programma is wat het is, heeft nog steeds een functie en zolang er luisteraars zijn, ontmoeten mensen God op deze manier.”

Ik ben meer van ‘tuuttuuttuuttuut'

Hoe ervaar je de band met de luisteraars?
“Als een mysterie. Het is een beetje abstract natuurlijk, want zij stellen zich iemand voor die ze alleen maar kunnen horen – of hooguit een keer op een foto gezien hebben – en ik wéét dat zij thuis zitten te luisteren. We doen dat op hetzelfde moment, en dat maakt het extra speciaal. Het draait om aanwezig zijn, weten dat je niet alleen bent.
Mijn voorganger, Heleen van Dijk, nam de afleveringen vooraf op. Met haar hadden de luisteraars ook een band. Zij had het 25 jaar gedaan, dus toen ik aantrad, moesten de luisteraars en ik wel even aan elkaar wennen. Heleen deed het zo rustig, ik ben meer van ‘tuuttuuttuuttuut’. ‘Wat praat ze snel,’ kregen we dan als reactie. Maar voor radiobegrippen doe ik het nog heel rustig. Ik praat niet door de muziek heen, zoals dj’s doen – hooguit door de laatste tonen. En onze blokjes tekst zijn ook langer dan in andere programma’s.
Ik speel een beetje met oud en nieuw. De muziek bestaat vooral uit liederen die je twintig, dertig, soms vijftig jaar geleden ook al hoorde. En soms kiezen we voor een nieuwe uitvoering, bijvoorbeeld van The Psalm Project of van Psalmen voor Nu. Luisteraars vragen zelf ook nieuwere liederen aan, van Sela of Opwekking.”

Al 50 jaar mooi en positief

“Geen idee!” antwoordt Tjitske op de vraag hoe lang ze nog wil doorgaan met ‘De Fruitmand’. Ik dacht het voor één jaar te doen, en zit er nu al zes jaar. Het kwam op mijn pad, ik zei ja, en als er iets anders logischerwijs op mijn pad komt, probeer ik mee te bewegen. Regelmatig reflecteer ik op mijn werk, vooral op mijn werk voor het Christelijk Spiritueel Centrum. Dat zie ik toch een beetje als mijn kindje, maar daar zit een gevaar in. Heel bewust geef ik het dan weer aan God. Dan komt het wel goed en zie ik vanzelf hoe het zich ontwikkelt.
Zo evalueer ik mijn werk voor De Fruitmand ook van tijd tot tijd. Het past me nog steeds goed en we beleven nu natuurlijk helemaal een bijzondere tijd. Al vijftig jaar krijgen we van de NPO de ruimte om dit programma te maken en we hopen hier nog lang mee door te gaan. Want wekelijks bemoedigen we tienduizenden mensen. En dat snáp ik, want het is mooi, opbouwend, positief en liefdevol.”

Tjitske Volkerink

Tjitske Volkerink werd in 1976 geboren in Hilversum. Ze werkte vanaf haar achttiende bij EO-programma’s als 2Vandaag, EO Metterdaad en Nederland Helpt. Vervolgens werkte ze zeven jaar buiten de EO, onder meer bij Groot Nieuws Radio. In januari 2015 startte ze haar eigen wellnesscentrum: het Christelijk Spiritueel Centrum in Hilversum. In maart dat jaar volgde ze Heleen van Dijk op als presentator van De Muzikale Fruitmand. Tjitske is getrouwd en heeft een zoon van 18 en een dochter van 17.

Beeld: Mcklin Fotografie

Geschreven door

Reinald Molenaar

--:--