Gert-Jan Segers: ‘CU was van meet af aan eerlijk over compromissen’

Polarisatie en wantrouwen. Die twee woorden laat Gert-Jan Segers vallen als hij een beeld moet schetsen van het Nederland waarin we momenteel leven. “Ik zie verschillende groepen in onze samenleving die elkaar steeds moeilijker kunnen bereiken. De coronacrisis versterkt dat. Je hebt mensen met wie het goed ging en met wie het nog steeds goed gaat, maar ook mensen die het moeilijk hadden en het nu nog moeilijker hebben gekregen. Schulden nemen toe; mensen verliezen hun werk of zien hun bedrijf, waar ze met bloed, zweet en tranen aan hebben gewerkt, in een paar maanden tijd verdampen. En kinderen met een niet al te sterke thuisbasis zijn het meest de dupe van schoolsluitingen.”

De onderbuik

Die polarisatie raakt de politiek leider persoonlijk en hij vindt het lastig om ermee om te gaan, vertelt hij in een vergaderruimte op de eerste verdieping van het partijbureau van de ChristenUnie in Amersfoort. “Een symptoom van polarisatie is groeiend wantrouwen binnen een samenleving. Wantrouwen zit op een ander niveau dan de ratio. Het komt vanuit de onderbuik. Kijk, je mag het altijd oneens zijn met andermans standpunten, want we leven in een open samenleving. Maar wantrouwen trekt bedoelingen in twijfel. ‘Ze zeggen dit wel, maar dan doen ze alleen maar om…’ en vul maar aan. Ook persoonlijk kom ik dat tegen.”

Een twitteraar – “geen trol of bot, maar iemand met een website en een telefoonnummer” – die hardnekkig berichten tweette over hoe de CU hem was tegengevallen en wat voor waardeloze club het was, kreeg onlangs een telefoontje van Gert-Jan. “Ik wilde gewoon horen waar zijn pijn zat. We spraken elkaar een halfuur en werden het niet overal over eens, maar het gesprek nam een hoop boosheid weg. Hij stuurde er later nog een berichtje over, dat hij het mooi vond. Zoiets bereik je niet op Twitter, als je je vastdraait in je eigen bubbel en alleen maar stenen over de muur bij de ander gooit.”

Niet Alleen

Als kleinste fractie in de coalitie ervaart de ChristenUnie het als haar roeping op te komen voor groepen die vergeten dreigen te raken. De partij startte met de EO en andere organisaties het initiatief Niet Alleen. “Via Niet Alleen doen studenten boodschappen voor ouderen, maar er werden door een lokale kerk bijvoorbeeld ook boodschappenpakketten gebracht naar prostituees die in de lockdown feitelijk aan hun lot werden overgelaten. Het initiatief heeft uiteindelijk overheidssubsidie gekregen, mede omdat wij het in Den Haag voor het voetlicht brachten.

De ChristenUnie kwam tijdens de coronacrisis ook op voor de kerken en legde een verbinding tussen hen en minister Grapperhaus. Er was veel gedoe over kerken en of zij wel of niet gedwongen moesten worden de deuren te sluiten. Maar binnenskamers ging het vooral om de vraag: welke rol kunnen kerken juist nú in de samenleving spelen? Dat vond ik mooi.”

Uw partij droomt van een overheid als bondgenoot voor burgers. Wat betekent dat?
“Heel concreet: dat je niet van het ene loket naar het andere gestuurd wordt, maar dat je bij elk loket aan het juiste adres bent en verder wordt geholpen. Ook moet ik denken aan het plaatsje Austerlitz, bij Zeist. Van de 600 inwoners is een kwart aangesloten bij een zorgcoöperatie die regelt dat iemand vervoer heeft naar het ziekenhuis, een bezoekje krijgt als hij eenzaam is, en ga zo maar door. Professionele zorg en informele zorgen bundelen ze daar op een mooie manier. Wat in het klein kan, moet ook in het groot mogelijk zijn.”

Eenzaamheid wegnemen

“In onze stad Amersfoort zie je daar ook mooie voorbeelden van,” vervolgt Segers. “Daar stelde de overheid samen met kerken en andere organisaties pakketten voor 80-plussers samen, als gebaar van ‘we denken aan u’. Mijn vrouw Rianne heeft toevallig net de laatste pakketten in de buurt bezorgd. Zo ontstaan de mooiste verbindingen. Als we nu door onze buurt lopen – we zijn pas verhuisd –weet zij me te vertellen over die 93-jarige vrouw die daar en daar woont. De overheid kan deze mevrouw niet minder eenzaam maken, maar ze kan burgers wel iets in handen geven om deze eenzaamheid een beetje weg te nemen.”

Regerings-deelname? Niet tegen elke prijs

Boeren hebben de overheid niet als bondgenoot ervaren tijdens de stikstofcrisis.
“Zij hebben het gevoel dat het stikstofprobleem, een probleem van ons allemaal, eenzijdig op hun bord terechtkwam. En dat is onrechtvaardig, want de uitstoot komt net zo goed van onze auto’s, onze luchtvaart, onze bouwactiviteiten. Daarom zeiden wij ‘no way’ toen D66 voorstelde de veestapel in Nederland te halveren. Iemand die boer wil zijn of worden, moet de ruimte krijgen in dit land. Wij willen voor boeren in de bres springen. Tegelijk konden we niet om de rechterlijke uitspraak in deze crisis heen. Alles ten laste leggen van de boeren is onrechtvaardig. Daarom zijn wij als partij tegen de opening van Lelystad Airport. Die staat zo haaks op de manier waarop wij met luchtvaart willen omgaan en ook op goed rentmeesterschap. Wij willen een eerlijke prijs voor vliegtickets en geen uitbreiding van de luchtvaart.
Dat levert uiteindelijk een wereld op die we niet langer uitputten. We moeten leren om in balans met onszelf, onze omgeving en onze Schepper te leven. Soms heb je daar een stikstofcrisis voor nodig. Ik zie trouwens onder boeren ook prachtige voorbeelden van goed rentmeesterschap. Geen intensievere landbouw, maar extensievere, die in balans is met de natuur.”

Soms heb je een stikstofcrisis nodig

De kieslijst van de ChristenUnie is weer een heel andere dan vier jaar geleden. Hoe komt deze tot stand?
“Daar ben ik zijdelings bij betrokken, als adviseur van de selectiecommissie. Deze commissie doet een voorstel aan het bestuur en dat legt de lijst weer voor aan onze leden. Iedereen kan solliciteren op een plaats op de kieslijst. Soms moedig ik mensen aan. In het geval van Don Ceder, nu gemeenteraadslid in Amsterdam en vierde op de lijst, heb ik dat gedaan. Het lukte ons nooit om een zetel in Amsterdam te bemachtigen. Don redde dat twee jaar geleden wel én hij is sindsdien erg zichtbaar. Zo strijdt hij tegen gedwongen prostitutie en mensenhandel, en zet hij thema’s als eenzaamheid en schulden goed op de kaart. Don is iemand van wie ik echt onder de indruk ben.”

Hoe gaan jullie om met diversiteit op de lijst?
“We letten op van alles: de man-vrouw verdeling, verschillende kerkelijke achtergronden, regionale en culturele verschillen en dan moet iemand last but not least ook nog bepaalde kennis en kunde hebben. We zitten nu op vijf zetels, dus dat is best een puzzel. Het blijft moeilijk om aan al die factoren goed recht te doen. Soms moet je het jezelf opleggen.
Uiteindelijk kunnen we dit werk alleen maar doen als we beginnen en eindigen in onze eenheid in Christus. Onze mensen, met al hun verschillende achtergronden, vormen sámen een unie van christenen. Ik hoop dat we daarmee een voorbeeld voor de samenleving kunnen zijn.”

Zeven zetels

Voor hoeveel zetels gaat u?
Direct: “Zeven! Dat is een mooi Bijbels getal hè? Aan het begin van deze periode heb ik gezegd: ‘We moeten ons niet alleen blindstaren op onze kabinetsdeelname. We moeten ook plannen klaarzetten voor ná deze periode.’ Ik hoop dat dat positief gewaardeerd wordt. We zijn van meet af aan eerlijk geweest over de compromissen die we hebben moeten sluiten. Ik merk dat mensen daar begrip voor hebben. Thuis aan de keukentafel moet je ook compromissen doen als het gaat over de vakantiebestemming.”

Blijft regeringsdeelname ook in een volgende kabinetsperiode een optie?
“Zeker, maar niet tegen elke prijs. In de oppositie kunnen we ook mooie dingen doen. Denk maar aan het kabinet Rutte II waarvan we één van de constructieve partners in de Kamer waren. En er zijn sowieso twee thema’s waar je vooraf afspraken over moet maken: medische ethiek en migratie.”

In het boek ‘Bidden en binden. Christenen in de coalitie’ dat onlangs uitkwam, hebben uw dochters leuke ideeën voor u voor ná de politiek.
“Haha, ik las het ja. Naar New York verhuizen, een studentencentrum beginnen… Ik weet het niet hoor. Dit werk vraagt nu al mijn aandacht. Dan kun je eigenlijk geen plannen maken voor daarna, anders is je hart verdeeld. Ik denk dat ik, als de tijd daar is, drie maanden rust neem en dan komt er wel iets. De God die me altijd al op elk kruispunt de weg heeft gewezen, zal het dan ook doen.”

Komt u voldoende aan ontspanning toe?
“De zondag is voor ons echt de rustdag. Niet uit wettisch oogpunt, maar gewoon omdat het goed is om even een andere dag te hebben dan alle andere dagen. De kerkdienst, tijd met elkaar, een wandeling, spelletjes, dat zijn de ingrediënten voor zo’n dag. Wat me ook helpt: af en toe het klooster ingaan, de stilte opzoeken. Ook ben ik inmiddels twee keer met een groep jongeren naar Taizé geweest. Dat ritme van bidden, lezen, zingen, is heel heilzaam.
En als het allemaal te gek wordt, heb ik gelukkig ook nog een vrouw die mijn werk goed kan relativeren. Ze steunt me, maar is niet onder de indruk van namen of posities. Sterker nog: als het morgen afgelopen zou zijn, zou ze dat allesbehalve erg vinden. Náást het feit dat ze positief betrokken is op wat ik doe, uiteraard.”

Beeld: ANP