Reinier Sonneveld: 'God werkt ook via onze regering'

De overheid heeft momenteel een ongekende grip op ons dagelijks leven. Het komt zelden voor dat een regering in een vrij land onze gebruikelijke patronen en automatismen zo weet te doorkruisen. En we doen het ook nog, bijna allemaal. Maar vanbinnen sluimert er iets. Waarom zou ik eigenlijk deze leiders gehoorzamen? Waarom hebben zij zo veel over mij te zeggen? Kan ik ze echt wel vertrouwen? Zij maken toch vergissingen? Zij hebben toch ook hun eigen belangen?

'Ik vertrouw op...'

Soms komt dat wantrouwen naar buiten. “Ik vertrouw niet op Rutte, ik vertrouw op Jezus.” En de niet-religieuze varianten: “Ik vertrouw op mijn boerenverstand”, “Ik vertrouw op Moeder Natuur” of “Ik vertrouw op mijzelf”. Of zelfs: “Ik vertrouw liever een of andere zelfbenoemde expert in een willekeurige post op social media.”

Gezag

In het midden van de eerste eeuw was Nero keizer van het Romeinse Rijk. Hij gedroeg zich steeds wispelturiger, er kwamen onlusten en opstanden tegen hem. En dan schrijft Paulus van Tarsus – de eerste briljante christelijke denker – aan de daar achtergebleven gelovigen zijn langste brief. Tegen het einde volgt deze beruchte passage: ‘Iedereen moet het gezag van de overheid erkennen, want er is geen gezag dat niet van God komt; ook het huidige gezag is door God ingesteld. Wie zich tegen dit gezag verzet, verzet zich dus tegen een instelling van God, en wie dat doet, roept over zichzelf zijn veroordeling af.’

Politici zijn niet de baas

Rutte is verre van een Nero. Ik ken niemand in de huidige regering die ook maar in de buurt komt van een Nero. Dus als Paulus dit zelfs al zegt tegen Nero’s onderdanen – laten wij als burgers onder Rutte zijn adviezen dan zéker ter harte nemen.

Werknemers

Maar wat adviseert Paulus nu precies? Niet dat ambtenaren en politici altijd gelijk hebben of dat God hen direct inspireert. Niet dat de overheid in al haar onderdelen Gods wil volledig volgt. Zelfs niet dat je de overheid moet gehoorzamen – hoewel dat er in de traditie wel vaak van gemaakt is. Een uitleg die in de Tweede Wereldoorlog dodelijke gevolgen heeft gehad. Er staat wél dat God het huidige gezag in algemene zin heeft ‘ingesteld’. Aangenomen, kun je ook zeggen. Politici zijn niet de baas, maar slechts werknemers. En werknemers doen nooit exact wat de baas wil.

Gezag erkennen

Er staat ook dat we de huidige overheid moeten ‘erkennen’. Maar dat is wat anders dan gehoorzamen. Je kunt machthebbers ongehoorzaam zijn en bijvoorbeeld weigeren de keizer ‘Heer’ te noemen, maar tegelijk hun gezag erkennen en de straf op je ongehoorzaamheid accepteren. Als Jezus de tempel in Jeruzalem schoonveegt, overtreedt Hij allerlei fatsoensnormen en publieke regels, maar Hij aanvaardt ook de gevolgen hiervan. Hetzelfde geldt voor Oskar Schindler, voor de vroedvrouwen in Egypte en talloze anderen. Zij bleven in hun ongehoorzaamheid de overheid juist respecteren.

In wanorde zijn we overgeleverd aan de barbaren

Ongehoorzaam

Dat was geen gemakzuchtige eigenwijsheid, in de trant van: ‘Ik bepaal lekker zelf wel wat ik doe, in Jezus’ naam, zie mij eens lekker in groepjes buiten lopen en over iedereen heen kuchen, halleluja.’ Juist omgekeerd. Deze mensen zochten oprecht naar de liefde, naar Gods bedoeling voor hun leven, en pas na lange worstelingen waren ze dan ongehoorzaam. En de risico’s daarvan waren dan allereerst voor henzelf. Dát is martelaarschap. Niet anderen laten betalen voor jouw eigenwijsheid. Maar bereid zijn jezelf op te offeren voor de liefde.

Wantrouwen

Kijk over de grenzen en je ziet de falende overheden. Ook onze overheid zal stommiteiten begaan en heeft die wellicht al begaan. Maar we hebben in dit land een van de beste regeringen die menselijkerwijs mogelijk zijn. En dat is een groot cadeau van God. Wij hebben hier zo ongeveer Zijn beste werknemers. Koester dus het vertrouwen dat je in Rutte en zijn collega’s hebt. Luister niet naar – en blokkeer zo nodig – mensen die je ophitsen tegen de overheid. Onderling wantrouwen kost in deze periode mensenlevens. De enige samenlevingen die deze crisis enigszins menselijk te boven gaan komen, zijn die waar het vertrouwen hoog blijft. Daar ligt de reden dat God onze overheid heeft ingesteld. Orde is altijd beter dan wanorde. Alleen orde beschermt de zwakkeren. In wanorde zijn we overgeleverd aan de barbaren.

Ondergrens

Dus treed de belastingambtenaar die je moet bellen open tegemoet. Wees diegene hooguit je liefde schuldig. Je hoeft ook weer niet van hem te houden, lijkt Paulus te zeggen. Geef de politie die je lastige regels oplegt het voordeel van je twijfel. Blijf tot het uiterste naar onze regering luisteren. Ik begrijp dat er altijd een ondergrens is, en de traditie heeft dat ook erkend. Maar wees dan ongehoorzaam zoals een martelaar ongehoorzaam is. Dus niet anderen laten betalen voor jouw belangen, maar zelf de risico’s lopen voor de liefde.