Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Opa Blitz en de zilveren theelepeltjes

Pijnlijk familiegeheim uit oorlog ontrafeld; woensdag, 0.25 uur, NPO 2

Deel:

Filmmaker David Blitz heeft het nooit kunnen bevatten. Zijn opa Simon Blitz werd in de oorlog opgepakt voor een opmerkelijk ‘misdrijf’: het bezit van theelepeltjes met ‘Oranjepropaganda’. Opa kwam nooit meer terug. In Opa Blitz en de zilveren theelepeltjes (EO) ontrafelt David een pijnlijk geheim. 

“Mijn familie was er nooit open over wat hier precies gebeurd is,” vertelt David Blitz. “Mijn vader kon er al helemaal niet over praten. Na zijn overlijden ging ik op onderzoek uit. Wat was er zo pijnlijk dat er altijd over gezwegen is?” 
In de documentaire Opa Blitz en de zilveren theelepeltjes neemt David de kijker mee op een zoektocht naar zijn opa. Pas een paar jaar geleden kreeg hij de brieven onder ogen die Simon Blitz in gevangenschap heeft geschreven. Er bleken ook foto’s van hem te bestaan.

(Tekst loopt door onder de foto.) 

Opa Blitz en de zilveren theelepeltjes
Zilveren theelepeltjes waarom Wilhelmina is afgebeeld, 'Oranjepropaganda' volgens de nazi's. Credits: Adri Schrover.

Er zijn veel vragen om te beantwoorden. Het verhaal gaat dat opa een compagnon had, die ook is gearresteerd. Vreemd genoeg werd hij snel vrijgelaten, terwijl Simon Blitz werd vermoord in Auschwitz.

Waarom zweeg mijn vader altijd over opa?

Voor de kijker begint de reis in Neurenberg, op het uitgestrekte terrein waar Hitler zijn Reichsparteitag hield. David legt uit waarom zijn zoektocht uitgerekend hier start. “Dat mijn opa kon worden opgepakt voor het bezit van een theelepeltje, maakt van zo’n onschuldig gebruiksvoorwerp iets heel belangrijks."

Rechtbankverslag

"In het Duitse rechtbankverslag wordt het lepeltje ‘einen deutschfeindlichen Gegenstand’ genoemd. De nazi’s waren er blijkbaar zo bang voor, dat ik naar het hart van hún propaganda wilde reizen. Ik wilde voelen hoe het is om daar te zijn.”

Lees ook: David Blitz geeft inkijkje in leven Joodse Nederlanders
Lees ook: David Blitz geeft inkijkje in leven Joodse Nederlanders

Op enkele tientallen meters van het podium waar Hitler zijn brallende toespraken hield, luistert David in de documentaire met gesloten ogen naar een ontspanningsoefening. Het is de stem van Peter Blitz, zijn vader. “Hij was psycholoog," vertelt David. "Misschien is hij dat wel geworden om zichzelf beter te begrijpen. Ik weet niet of dat wel gelukt is,”

(Tekst loopt door onder de foto.) 

David Blitz Neurenberg
David maakt voor 'Opa Blitz en de zilveren theelepeltjes' filmopnamen in Neurenberg. Credits: Adri Schrover.

“Naar aanleiding van de brieven en foto’s ben ik ervan overtuigd geraakt dat hij – net als zijn broer Joop, die ook is overleden – veel meer geweten moet hebben. “In de film reconstrueer ik zo goed mogelijk wat er zó erg was, dat mijn vader en oom mijn generatie ervoor hebben willen beschermen.”

Het is heilzaam dat mijn generatie wel kan praten over wat er in de oorlog gebeurd is

“Je ziet in de documentaire wat een oorlog met een mens doet. De uitkomst van mijn zoektocht is confronterend, maar ook bevrijdend,” zegt David, die uiteindelijk met zijn neef Simon afreist naar Auschwitz. “Het is heilzaam dat mijn generatie wel praat over wat er gebeurd is, terwijl ik begrijp dat mijn vader en al mijn lieve ooms en tantes dat niet konden.”

Zwijgen en schaamte

David onthult in Opa Blitz en de zilveren theelepeltjes stapje voor stapje wat er is gebeurd. “Niet elk detail is meer te achterhalen, maar mijn reconstructie maakt wel duidelijk wat er in onze familie tot zo veel jaren van zwijgen en schaamte heeft geleid.”

Opa Blitz en de zilveren theelepeltjes

De Amsterdammer Simon Blitz werd in de Tweede Wereldoorlog opgepakt voor het bezit van zilveren theelepeltjes met daarop de beeltenis van koningin Wilhelmina. 'Oranjepropaganda' was door de Duitsers verboden. Deze documentaire volgt de zoektocht van kleinzoon David Blitz naar wat er met zijn opa is gebeurd. Hij stuit daarbij op een bizar familiegeheim.

Zondag 3 mei, 15.25 uur, NPO 2
(herhaling: woensdag 6 mei, 0.25 uur, NPO 2)


Beeld: Adri Schrover

Kijk 'Opa Blitz en de zilveren theelepeltjes' hier terug

Geschreven door

Bart van Delen

--:--