Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Dwight van van de Vijver in 'Geboeid': 'Ik ben trots op mijn achternaam'

Dwight onderzoekt slavernijverleden in EO-programma 'Geboeid – terug naar de plantage'

In het nieuwe EO-programma 'Geboeid, terug naar de plantage' gaat politieman en docent Dwight van van de Vijver (36) op zoek naar zijn Surinaamse roots. Die zoektocht brengt hem uiteindelijk op de plantage waar zijn voorouders als tot slaaf gemaakten hebben gewerkt. En daar doet hij een aantal verrassende ontdekkingen.

Deel:

Met grote ogen haalt Dwight een rol papier uit een koker en spreidt die uit op tafel. Voor hem ligt nu zijn stamboom, die hem de komende maanden van de ene verrassing naar de andere zal leiden. Zijn blik dwaalt langzaam naar de linkerbovenhoek, waar de naam Albertus van van de Vijver prijkt. “Wauw... Is Albertus van Afrika naar Suriname gekomen?” vraagt Dwight. Genealoog Ank, die naast hem zit, knikt triomfantelijk. Haar dagen- en vaak ook nachtenlange grasduinen in de archieven brengt Dwight zes generaties terug in de tijd. “Dat is jullie stamvader. En hij kreeg de naam van zijn eigenaar: ‘van’ Van de Vijver.”

Zes maanden na deze ontmoeting zit Dwight – veel ontdekkingen rijker – in een koffietentje in zijn woonplaats Houten. “Die achternaam Van van de Vijver, daar zitten zúlke verrassende dingen in,” lacht hij. Hij is net een week terug uit Suriname. Voor hem staat een glas verse muntthee. Zo nu en dan roert hij de muntblaadjes door het theewater, maar hij geeft zichzelf weinig tijd om het op te drinken. “Ik wilde altijd al onderzoeken waar mijn achternaam vandaan kwam,” vertelt hij terwijl hij aan zijn baard plukt. “Ooit ontmoette ik iemand met dezelfde achternaam. Die naam komt zo weinig voor, we móésten wel familie zijn. Samen wilden we de herkomst van onze naam onderzoeken. Dat de dubbele ‘van’ allesbehalve een administratief tikfoutje was, vermoedden we toen al.”

Al zou het me mijn baan kosten: deze kans liet ik niet glippen

Slavernijverleden

Maar voordat Dwight en de vrouw aan hun onderzoek konden beginnen, overleed ze. “Zij was mijn enige aanknopingspunt, dus van die zoektocht is het destijds niet meer gekomen,” vertelt de voormalige Utrechtse wijkagent. Dwight liet het onderwerp rusten, tot hij in juni 2018 hoorde dat de Surinaamse slavenregisters online beschikbaar zouden komen: een monsterproject dat pas eind oktober 2019 zou worden afgerond. In die registers staat informatie over ongeveer tachtigduizend tot slaaf gemaakten in Suriname, zoals hun namen, geboortedata en informatie over hun eigenaren.

Dwight: “Precies in die periode was ik met de EO in gesprek over twee andere programma-ideeën, die uiteindelijk niet doorgingen. Toen ze me voorstelden om in het slavernijverleden van mijn familie te duiken, heb ik geen moment getwijfeld. Al zou het me mijn baan kosten: deze kans liet ik niet glippen.” Hij glimlacht: “Toch had ik niet verwacht dat er zo veel in die handgeschreven, dikke boeken te vinden was. Ik dacht: misschien vinden we tien procent van mijn familie. Dat bleek uiteindelijk honderd procent te zijn.”

Keti Koti

De start van Dwights zoektocht was eerder dit jaar al te zien in een kick-off uitzending op 1 juli – de dag van Keti Koti, een jaarlijkse Surinaamse feestdag waarop gevierd wordt dat Nederland de slavernij afschafte. Vanaf woensdag gaat zijn expeditie verder en reist hij door Suriname. Daarbij wordt hij vergezeld door de Surinamers Joey (43), Thirza (56) en Ella (19) die ook roots hebben op de plantage waar Dwights tot slaaf gemaakte voorouders hebben geleefd.

Ik zie alles als leermoment, inclusief de Gouden Eeuw

“We hebben zo veel meegemaakt in korte tijd. Samen met de crew waren we net een gemixte familie,” blikt Dwight terug. “We hebben allemaal een beetje heimwee. Gister heb ik nog ruim een half uur aan de telefoon gehangen met Thirza.”

Trots in het kwadraat

Wat hij in Suriname over zijn voorouders ontdekt heeft? Dwight trekt geheimzinnig zijn wenkbrauwen op: “Dat heb ik zelfs mijn vader en zussen nog niet verteld. Het is veel leuker als ze dat tijdens de uitzending beleven. Oké́, een klein tipje van de sluier dan. De eerste Van van de Vijver die omstreeks 1786 vanuit Afrika naar Suriname kwam, is mijn bet-bet-betovergrootvader – triple bet. In Suriname heb ik documenten ingezien waaruit blijkt dat hij is vrijgekomen. Drie generaties vóórdat de slavernij is afgeschaft. Dat is uniek! Laat ik dit verklappen: hij heeft het er niet bij gelaten. Wat díé man allemaal nog voor elkaar heeft gebokst...” Er verschijnen pretlichtjes in zijn ogen: “Ik was altijd al trots op mijn achternaam, maar nu ben ik trots in het kwadraat.”

‘Tóch politiegenen’

“Onder mijn voorouders blijken ook twee politiemannen voor te komen,” vervolgt Dwight enthousiast. “Ik heb zelfs foto’s van ze gezien in uniform.” Dan, bedachtzaam: “Toen ik naar de politieacademie ging, vroeg de docent: ‘Wie heeft er familie bij de politie?’ De helft van de klas stak zijn hand op: bij de een was het zijn opa, bij de ander haar oom. Ik dacht altijd dat ik de eerste Van van de Vijver bij de politie was. Niets blijkt minder waar: ze zijn me allemaal al voorgegaan. Kennelijk heb ik dan tóch politie-genen.”

Beul

Dwight en de andere deelnemers uit de serie hebben een DNA-test gedaan om hun etnische afkomst in kaart te brengen. “Gebieden in Sierra Leone en Nigeria komen veel voor in ons DNA. Ook dat ga je zien in de uitzendingen,” legt Dwight uit. “Vergeleken met Joey ben ik erg licht. Dat blijkt dan ook uit mijn DNA: zelfs Noorwegen, Estland, Brazilië̈ en China zijn erin vertegenwoordigd. Ik kom overal vandaan! Het verklaart een hoop, want ik kan met iedereen opschieten. Ik vind mensen zelden vreemd en heb weinig vooroordelen. En als ik ze wel heb, doe ik mijn best om het die ander niet te laten merken. Vooroordelen creëren afstand.”

Lees ook: Politieman Dwight van van de Vijver: verbinder pur sang
Lees ook: Politieman Dwight van van de Vijver: verbinder pur sang

Open houding

Die open houding valt op. “Van van de Vijver zoekt de nuance en niet de confrontatie,” schreef een Volkskrant-recensent over de Geboeid-uitzending van juli. “Ik ben gezegend met een positieve levensinstelling,” vertelt Dwight. “Het enige irritante is dat mensen vaak willen dat ik er harder inga. Tuurlijk ben ik weleens boos, maar dat is niet de juiste energie om mee door het leven te gaan. Het klinkt misschien gek, maar op de plantage vroeg ik ook: ‘Zou de beul een posttraumatische stressstoornis hebben gehad?’ Zou hij wakker hebben gelegen van het feit hij de tot slaaf gemaakten moest afranselen? Ik ben gewoon geïnteresseerd en ik leef me in – in iedereen. Dan krijg ik maar kritiek dat ik het verleden romantiseer, of dat ik alleen naar de mooie verhalen zoek. Ik ga me niet anders voordoen, dit is wie ik ben.”

Geboeid, terug naar de plantage

Dwars door de binnenlanden van Suriname vervolgt Dwight van van de Vijver de zoektocht naar zijn roots. In het EO-programma ‘Geboeid – terug naar de plantage’ gaat hij samen met drie reisgenoten op expeditie. Wat ontdekken ze in het land van hun voorouders over hun familiegeschiedenis, en welke rol speelt het slavernijverleden daarin?

Op woensdag 4, 11 en 18 december om 20.25 uur op NPO 2

Bekijk de eerste aflevering van 'Geboeid – terug naar de plantage'

Geschreven door

Arianne Ramaker

--:--