Ga naar submenu Ga naar zoekveld

EO-directeur Arjan Lock: ‘Ik ben behept met veel energie’

Over werk, geloof en menselijk falen

Arjan Lock is inmiddels ruim tien jaar directeur van de EO. Tijd om terug te blikken, maar ook om vooruit te kijken. Een gesprek over werk, geloof en menselijk falen. “Voor het eerst voelde ik: je staat nu aan de verkeerde kant van de streep.”

Deel:

De woning van Arjan in de Amersfoortse binnenstad ademt historie. Vanaf het dakterras op de eerste verdieping kijk je uit op de Onze Lieve Vrouwetoren. En als je naar de bovenste etage gaat, kun je op een vide door een klein raampje de Hof met de imposante Sint Joriskerk zien. “Weet je wat zo grappig is aan wonen in de binnenstad?” begint Arjan terwijl hij naar de huizen onder zich kijkt. “Het is net een dorp. Ik woonde in Amersfoort-Nieuwland veel anoniemer dan hier. Je kent elkaar en houdt allemaal van deze plek.”

Gezellig maken

De tweede woonlaag van het karakteristieke pand staat nog leeg. Arjan en zijn vrouw Suzanne de Koning hebben dit gedeelte onlangs gekocht. In het voorjaar trouwden Suzanne en Arjan voor de wet en eind mei volgt de kerkelijke inzegening. “We hadden de benedenetage en de bovenste verdieping al, maar nu kunnen we er één huis van maken. Kijk, die gashaard hier gaat eruit. En nu we dit dakterras hebben, willen we het hier ook gezellig maken. Zaterdag heb ik deze oude stellingkast in elkaar gezet, een beetje ter afscheiding van de buren. Ik geniet enorm van zulke klusjes.”

'Mooie club'

Eerst aan de koffie met een stuk appeltaart. “Dat doen we niet vaak hoor,” lacht Arjan. “Maar soms moet het kunnen.” We gaan buiten zitten, want de zon schijnt al volop deze morgen. Al snel gaat het over de EO, die “mooie club mensen” waarvan Arjan nu al tien jaar – tot 2017 samen met Jaap Kooij – de aanvoerder is.

Waarop ben je het meest trots als je terugkijkt?
“Dat we het evangelie meer naar de straat hebben gekregen. The Passion is daarvan een mooi voorbeeld. Ik herinner me die eerste keer in Gouda nog goed. De stad van mijn jeugd. Ik stond onder aan de trappen van het stadhuis, zag het kruis door de straten gaan en dacht: al ben ik morgen directeur-af, het feit dat we het evangelie zo bespreekbaar hebben gemaakt voor iedereen, is echt bijzonder. Je merkt op zo’n moment dat je als EO meer neerzet dan een goede productie alleen – er is iets van de Geest voelbaar.”

RT.20190425._87A7408
Credits: Ruben Timman.

Directeur-af? Was het echt zo spannend?
“Het was wel spannend. De eerste keer veroorzaakte The Passion veel ophef, ook in de Goudse kerken en de kerkelijke gemeente waar ik vandaan kom. Er waren mensen die het blasfemisch vonden en hun EO-lidmaatschap opzegden. Natuurlijk gingen we met hen in gesprek. Ik heb vaak gezegd: ‘Ik snap dat deze vorm voor jullie ingewikkeld is, maar we maken The Passion voor mensen die nooit in de kerk komen en de taal van het geloof niet spreken. Daarbij pretenderen we echt niet dat dit de enige manier is.”

'Als je gelooft...'

Als in één adem komt Arjan bij de nieuwe slogan van de EO: ‘Als je gelooft…’ “We willen als mediabedrijf een geloofsmagneet zijn voor iedereen in Nederland en zo veel mogelijk mensen naar het geloof trekken. Het mooie aan de woorden ‘Als je gelooft…’ vind ik dat wij daarmee de verbinding zoeken, als een uitnodigend gebaar. Ze worden steeds met iets anders aangevuld: liefde, God, delen. Geloven heeft alles met verbinding te maken, met perspectief bieden, troost, hoop. Het is mijn verlangen om dat behapbaar te maken voor mensen die er niets of weinig van weten.”

Geloven heeft alles met verbinding te maken

‘Verbinding’ is een lastig woord. Mensen willen zich vaak niet binden. En al helemaal niet aan de EO…
“Misschien hoeft dat ook niet. Het gaat mij niet om de EO, maar om de verbinding met God, en met de lagen in het leven die er ogenschijnlijk niet zijn. Carrière maken en gewoon je leven leven lijken belangrijker, maar als je in contact treedt met elkaar, vind je altijd een verlangen naar troost en erkenning bij de ander. Daaronder ligt de vraag naar God. Ik hoop dat we door maskers heen kunnen breken en bij die vraag terechtkomen. En dat we mogen doorgeven dat Jezus daar het antwoord op is.”

Keuzes

Wat waren de moeilijkste keuzes die je als directeur moest maken?
“Die liggen altijd op persoonlijk vlak. Soms moet je afscheid nemen van mensen, bijvoorbeeld door reorganisaties. Dat vind ik lastig. Ik ben erg van de loyaliteit en de trouw. Intenties zijn voor mij belangrijker dan resultaten. Als ik proef dat iemand stoer wil doen, bewust grenzen opzoekt of keuzes maakt uit ijdelheid, vind ik dat lastig. Maar ik kan ermee leven als de grenzen opgezocht worden vanuit de oprechte bedoeling om het evangelie te verkondigen. Tegen mijn managers zeg ik altijd: ‘Ik hoef niet alles te weten, en fouten maken hoort erbij, maar zoek contact en wijsheid als je ergens over twijfelt.’”

De EO wordt kritisch gevolgd. Wat doet dat met je?
“Ik heb door de jaren heen altijd willen uitleggen waarom we bij de EO doen wat we doen. Maar ik ontdek steeds vaker dat ik niet iedereen kan overtuigen. Mensen kijken door hun eigen bril naar de werkelijkheid, ik kan die bril niet voor ze afzetten. Als ze daarbij heilig verzekerd zijn van hun eigen gelijk of hun relatie met de EO verbreken, vind ik dat ingewikkeld. Het hoort bij een brede organisatie als de EO dat er verschillende opvattingen zijn. De polarisatie in de samenleving gaat onze achterban niet voorbij. Soms komt dat er op een nare manier uit, ten koste van de goede geur van het evangelie. Onze ledenraad staat voor 83,3 procent van harte achter onze koers. Ik vind het jammer dat een paar mensen uit het deel dat het anders ziet zo veel aandacht krijgt en naar zich toetrekt.”

Loyaal

Zo werkt dat toch in de media?
“Ja, maar de kurken waar de samenleving op drijft, zijn de mensen die iedere dag loyaal hun verantwoordelijkheid nemen. Niet de schreeuwers en de afhakers, maar de grote middenmoot die je niet hoort. Gelukkig is die ruim vertegenwoordigd in onze achterban. Dat zien partijen in Den Haag en andere omroepen in Hilversum ook. Ik hoor zo vaak: ‘Jullie laten glashelder zien waar je voor staat, jullie vertegenwoordigen een mooie club. Wees er maar trots op.’”

RT.20190425._87A7367
Credits: Ruben Timman.

Wat wil je nog bereiken met de EO?
“Het medialandschap verandert razendsnel en het blijft altijd een uitdaging om met de tijd mee te gaan. Er komt een moment dat televisie – nu ons hoofdpodium – een minder prominente plek krijgt. Daarom zijn we met andere christelijke organisaties aan het kijken hoe we elkaar kunnen versterken. Denk daarbij aan de Protestantse Kerk in Nederland, het Leger des Heils, Open Doors. Tegelijk blijft het spannend om op zo’n manier op de golven van de tijd mee te surfen dat je optimaal Gods liefde kunt laten zien. The Passion was daar negen jaar geleden een goed voorbeeld van. Veel kerken hebben nu hun eigen variant ervan en dat is prachtig. Ondertussen blijven wij zoeken naar andere manieren om het evangelie dichtbij te brengen.”

'Behept met veel energie'

Je bent niet alleen directeur, maar ook presentator van de programma’s ‘Ik mis je’ en ‘EO Metterdaad’. Waarom wil je dat blijven doen?
“Van huis uit ben ik programmamaker, ik houd ervan. Om het abstractere bestuurswerk goed te kunnen doen, moet ik met beide benen in de modder van het leven staan. Op een begraafplaats bijvoorbeeld, waar mensen vertellen over hun verdriet, hoop en geloof. Of in Kameroen, waar een man die door Boko Haram met machetes werd toegetakeld me vertelde dat hij elke dag bidt om vergeving voor de mannen die hem dit aandeden. Want ‘ze wisten niet wat ze deden’. Van zulke lessen word ik stil. Ook geven ze me houvast om mijn verantwoordelijkheid te nemen als bestuurder.”

Reizen, presenteren, draaidagen; kost het niet enorm veel energie?
“Ik ben behept met veel energie. Heerlijk, 1500 kilometer door Afrika rijden terwijl alles tegenzit en je hard moet werken om een mooi item te maken. De verhalen die we ophalen, vullen mijn leven, er zit geschiedenis in en er wordt iets van God in zichtbaar.”

Het heeft tijd nodig voordat je kunt werken aan herstel

Drie jaar geleden strandde je huwelijk. Hoe heb je er als vader voor je twee dochters en zoon kunnen zijn?
“Om eerlijk te zijn: je bent op zo’n moment vooral bezig met je eigen verdriet, vragen en schuldgevoel. Natuurlijk ben je ook verantwoordelijk voor je kinderen. Ik vond het het moeilijkst om aan hen te vertellen dat we uit elkaar gingen. Het heeft tijd nodig voordat je kunt werken aan herstel.
In die moeilijke periode zag ik een paar dingen bij onze kinderen gebeuren. Ze wilden beschermend om me heen staan en waren erg fel als ze in de roddelpers dingen lazen die niet klopten. Dat er EO-leden waren die dat klakkeloos aannamen, heeft hun beeld van de mensheid geen goed gedaan.
Tegelijk maakte de scheiding hen kwetsbaar. Vooral vanwege het verdriet dat ze bij ons zagen. Daarnaast zaten ze met hun eigen verdriet en loyaliteit naar beide ouders.”

Verdriet

Hij knijpt zijn ogen halfdicht en fronst. “Ik moet denken aan het moment waarop ik met mijn dochters in de auto zat. Toen we bij de bestemming waren, stapten we niet uit. Het gesprek ging over wat er gebeurd was. Ze zeiden zoiets als: ‘We snappen het echt wel, het is geen verrassing voor ons. Maar zie ook het verdriet dat wij hebben.’
Op zo’n moment huil je alle drie en geef je aan hoe moeilijk, ingewikkeld en gebroken het is. En dat je zo graag gewild had dat het anders was gegaan. Iets wat heel hoort te zijn, is dat niet meer. De veiligheid van een thuis.”

Je noemde net de roddelpers. Blijft zoiets lang aan je kleven?
“Ik heb geen idee. Het interesseert me ook niet. Je kunt honderd keer een publiek figuur zijn, maar dit ging vooral over wie ik zelf was geworden, over wie ik was in relatie tot mijn ex-vrouw, tot mijn kinderen, tot God.
Naar onze predikant en naar Willem Smouter, voorzitter van de raad van toezicht van de EO, voelde ik me verplicht open kaart te spelen. Tegen Willem zei ik: ‘Dit is het hele verhaal. Als je andere dingen hoort die blijken te kloppen, stap ik sowieso op. Als ik volgens jullie moet aftreden, doe ik dat zonder een zuchtje tegenwind. Maar als jullie zeggen te begrijpen dat het zo kan gaan, hoe verdrietig het ook is, dan heb ik het nodig dat je onvoorwaardelijk achter me gaat staan.’”

Ik-tijd

Heb je er zelf aan gedacht om op te stappen?
“Nee. Dat wil zeggen: ik heb wel de nodige ‘ik-tijd’ genomen en qua werk drie of vier maanden alleen het hoogstnoodzakelijke gedaan. Die periode bracht ik door in een huisje in de duinen bij Egmond aan Zee. Opeens ben je een gescheiden man op een verlaten, regenachtig vakantiepark. De ellende van toen, de vertwijfeling, schuld en wanhoop, is bijna niet meer terug te halen. Ik heb mezelf helemaal afgepeld.”

RT.20190425._87A7746
Credits: Ruben Timman.

Kwam er een andere Arjan tevoorschijn?
“Dat hoop ik wel. Ik ben reformatorisch opgevoed en werkte al jaren bij de EO, dus de taal van het evangelie kende ik wel. En dat de mens zondig is, heb ik ook meegekregen. Maar voor het eerst voelde ik: je staat nu aan de verkeerde kant van de streep. Met mijn keuze deed ik mensen pijn en verdriet, maakte ik dingen kapot die weliswaar al gebroken waren, maar ik maakte het officieel. Het klopte niet, ik had trouw beloofd.”

Wat deed dat met je?
Aarzelend: “Genade. Ik ben de betekenis van genade meer gaan voelen. Anders. Echter. Want als je aan de verkeerde kant van de streep staat, heb je dat juist zo hard nodig. Ik hoop dat ik er vrijer uitgekomen ben. Tegenwoordig durf ik meer te luisteren naar de stem van mijn hart en het aan te geven als er iets wringt. Ik haal ook minder erkenning uit wat anderen van me vinden, ben minder aftastend, maar juist directer en opener.”

Litteken

Je bent onlangs hertrouwd. Voelt dat als een afsluiting van een moeilijke periode?
Resoluut: “Nee, ik denk dat ik dit nooit kan afsluiten. Het blijft een litteken. Je blijft mank lopen, zoals Jakob na Pniël. Maar dat ik nu weer de liefde mag ervaren op een mooie en bijzondere manier, met iemand die me spiegelt, daar geniet ik mateloos van. Ook het feit dat het goed gaat met de kinderen, en dat ze met zowel hun moeder als met mij een goede relatie hebben, draagt bij aan dat geluksgevoel.”

Jullie huwelijk wordt binnenkort ook kerkelijk ingezegend.
“Voor ons als familie is dat een belangrijk moment. We houden het bewust klein, omdat een vorig huwelijk niet is gelukt. We getuigen in een dienst van onze liefde naar elkaar en naar God. Juist door deuken in het leven wil Hij zich zichtbaar maken. Daar hoop ik heel erg op.”

God laat zich steeds weer anders zien

Is de God uit je kindertijd een andere dan de God die je nu kent?
“God laat zich steeds weer anders zien. Mijn opvoeding was degelijk, maar vol liefde voor God. In de kerk zag ik echter ook een ander aspect van godsdienst. Het gevoel dat je gewogen en te licht bevonden wordt op het moment dat je buiten de verwachtingen van je traditie treedt. Dat is in mijn systeem gaan zitten. Ik kan er ongewoon fel op reageren als ik dat bij mensen tegenkom. Niet vragen, maar oordelen: daar heb ik zó’n moeite mee."

Veelkleurigheid

"Terugkomend op je vraag: ik ben in de loop der jaren meer van de veelkleurigheid van God gaan genieten. Hij is abstracter geworden dan in mijn jeugd, maar ook veel concreter in het gewone leven. Dat klinkt tegenstrijdig misschien. Het is moeilijk in woorden te vangen. Woorden stollen snel, ze doen geen recht aan wie Hij is. Niet voor niets heeft God zo veel namen in de Bijbel. Iedere christelijke traditie laat iets oplichten van Zijn karakter. Ik ben daarom blij dat er bij de EO zo veel tradities samenkomen.”

Personalia Arjan Lock

• Geboren in 1971 te Apeldoorn. Groeide op in Gouda.
• Studeerde bestuurskunde en rechten in Rotterdam en Leiden.
• Werkte in 1995 korte tijd bij het ministerie van Binnenlandse Zaken.
• Maakte de overstap naar de EO en werd redacteur bij Tijdsein.
• Werd clustermanager van de afdeling Informatieve Programma’s en Muziek.
• Is sinds 2008 directeur-bestuurder bij de EO (tot 2017 samen met Jaap Kooij).
• Werd in 2018 benoemd tot voorzitter van het College van Omroepen.
• Is vader van twee dochters, een zoon en twee stiefzoons.
• Trouwde dit jaar met Suzanne de Koning.

Beeld: Ruben Timman

Geschreven door

Reinald Molenaar

--:--