Ga naar submenu Ga naar zoekveld

De kindernevendienst: onmisbaar of onnodig?

'Vieren doe je samen'

Nu het kerkelijk seizoen weer gaat beginnen, komt ook vaak de invulling van de kindernevendienst opnieuw ter sprake. Kinderen maken een wezenlijk onderdeel uit van de gemeente. Maar hoe geef je daar uiting aan? Blijven kinderen op zondag in de dienst of gaan ze naar hun eigen kinderdienst?

Deel:

Janneke Burger (hoofdredacteur van Jente, het christelijke magazine over geloofsopvoeding): “Er zijn volgens mij grofweg drie verschillende vormen binnen de kerken. Er zijn gemeenten waar kinderen de hele dienst bijwonen. Daar vinden mensen het belangrijk dat kinderen zich leren te voegen in de eredienst zoals die is. Thuis is er dan ruimte voor uitleg van de preek of voor een kinderbijbelverhaal. Het gaat niet over doelgroepen, maar over gemeenschap. En dan ga je dus niet iets speciaal voor kinderen organiseren.”

Eigen kinderdienst

Daarnaast zijn er kerken waar kinderen slechts een deel van de dienst bijwonen. “Vaak gaan de kinderen vlak voor de preek naar hun eigen kinderdienst,” vervolgt Janneke. “Er is dan meestal voor verschillende leeftijdsgroepen kindernevendienst.”
Ten slotte zijn er ook kerken waar de kinderen al voor de dienst worden weggebracht naar een kinderdienst, passend bij hun leeftijd. Janneke: “In deze kerken is er veel aandacht voor de persoonlijke boodschap van God voor het kind. Aandacht voor kinderen, waarbij het belangrijk is dat zij het goed hebben en op hun eigen niveau een boodschap van God horen.”

Aandacht voor kinderen

“Ik waardeer het erg als er in de kerk aandacht voor kinderen is,” zegt Janneke. “In deze wereld is het niet vanzelfsprekend dat zij ontdekken wat geloof in God is, we leven niet meer in een christelijke omgeving. Dat betekent dat kinderen ook niet zomaar meer altijd meegaan naar de kerk en alles leren van het geloof. Het lijkt me belangrijk om kinderen persoonlijk aan te spreken en iets te leren. Daarvoor is een kindernevendienst geschikt. Hoeveel kinderen zijn er niet tot geloof gekomen omdat er een gelovige zondagsschooljuf was die trouw aandacht aan hen gaf en over God vertelde?”

We leven niet meer in een christelijke omgeving

600 kinderen

Mozaiek0318 in Veenendaal is een kerk met veel aandacht voor kinderwerk. Er zijn vijf ‘Kids-groepen’ voor kinderen van 0 tot ongeveer 12 jaar. Lisanne Koudijs is hier kidspastor. “Wij willen als Mozaiek Kids de jongens en meisjes een plek bieden waar zij zich gezien voelen en waar ze met plezier komen,” legt Lisanne uit. “Waar ze verhalen horen over God en hun persoonlijke relatie met Hem kunnen ontdekken en ontwikkelen. Een plek waar kinderen Gods nabijheid en Zijn liefde ervaren. Iedere week zijn er zo’n 600 kinderen in onze gemeente die op hun eigen niveau en in hun eigen groep verhalen horen uit de Bijbel. Daarna gaan ze ermee aan de slag, bijvoorbeeld door een gespreksvorm, spel of knutselen. Wij investeren in een relatie met de kinderen zodat ze in een veilige omgeving vertrouwd raken met het evangelie en hun persoonlijke relatie met Vader, Zoon en Heilige Geest.“

Nadelen

Volgens Janneke kleven er echter ook nadelen aan de kindernevendienst. “Je mist het moment dat je met de hele gemeente bij God komt,” vertelt ze. ”Dat vind ik wel erg waardevol. Dat kinderen zien hoe hun ouders God aanbidden, dat ze met aandacht luisteren naar Gods Woord en dat ze horen voor wie er gebeden wordt en wat de dominee zegt. En het is prima als ouders na de dienst aan hun kinderen uitleggen wat er precies werd verteld. Kinderen snappen natuurlijk niet alles, maar wel meer dan je denkt. Ik vind het echt problematisch als we in de kerk doelgroepen gaan bedienen. Juist de kerk zou daar een streep door moeten trekken: we zijn geen doelgroepen, we zijn allemaal mensen die graag bij de Here Jezus willen horen. Daarin passen we ons allemaal aan elkaar aan. Natuurlijk snappen kinderen niet alles; maar ze snappen ook niet alles als ze een bepaald computerspel doen, een film kijken of als we ze meenemen naar een museum.”

Verrijkend

Mozaiek

Lisanne Koudijs van Mozaiek0318 is ervan overtuigd dat het goed is om de kinderen wel op hun eigen niveau te benaderen. “Ik denk echt dat het voor de kinderen verrijkend is als zij hun eigen samenkomst hebben, omdat ik geloof dat we tijdens hun eigen kinderdienst beter kunnen investeren in het persoonlijk geloof van de kinderen. Op school wordt alles aangeboden op het niveau van de kinderen, maar als het over geloven gaat dan moet een kind ineens de stof van volwassenen snappen? Het is juist zo mooi om te zien hoe kinderen onbevangen openstaan voor het evangelie. Bij een peuter werkt het misschien via een liedje, bij een kleuter met een werkje, bij een 9-jarige met discussievragen. Wij noemen het geen kindernevendienst, maar wij hebben gewoon meerdere (ere)diensten tegelijk voor jong en oud. Ieder leeftijdsniveau is anders, en wij vinden het belangrijk om kinderen op hun eigen niveau te laten ervaren dat ieder kind geliefd is en mag komen zoals hij of zij is.”

Noodoplossing

Nelleke Plomp is ‘specialist vieren’ bij JOP, de jeugdorganisatie van de Protestantse Kerk. Ze houdt zich bezig met kinderen en jongeren in en rond de kerkdienst.
Nelleke: “Ik geloof dat kindernevendienst ten diepste een noodoplossing is: in de Bijbel wordt gesproken over de gemeente als ‘Lichaam van Christus’, waaraan iedereen bijdraagt en een onmisbaar lid is. De kerkdienst is bij uitstek de samenkomst van dit Lichaam, dus zou het de plaats moeten zijn waar alle leden een plek krijgen. Als het goed is, voelt iedereen zich thuis in de kerkdienst. Dit betekent natuurlijk niet dat het voor iedereen altijd leuk of aantrekkelijk is, maar wel dat de kerkdienst een thuis is voor jong en oud. Net zoals het bij een gezin aan tafel ook niet altijd voor iedereen leuk is. De moppen van onze zesjarige komen ons als ouders de neus weleens uit en onze dochter verveelt zich regelmatig als vader en zoon een theologisch dispuut voeren. Toch horen we bij elkaar en voelen we ons thuis aan tafel.” 

Lees ook: Waarom vinden kinderen de kerk niet leuk?
Lees ook: Waarom vinden kinderen de kerk niet leuk?

Aansluiting

Daarnaast ziet Nelleke wel twee grote gevaren in de kindernevendienst. “Kinderen verliezen de aansluiting bij de gewone kerkdienst. De kans bestaat dat het hen later niet meer lukt om zich thuis te gaan voelen in de kerkdienst. En het maakt gemeenten laks in het zoeken naar manieren van vieren die jong én oud aanspreken. Want de kinderen hebben toch hun eigen nevendienst.” 

Advies

Maar wat is dan het advies? Wel of geen kindernevendienst?
Nelleke: “Volgens mij is het principe: vieren doe je samen. Hoe dat principe in de praktijk vertaald wordt, is wat mij betreft per gemeente verschillend. Mijn advies is dan ook: kijk naar de context van jouw gemeente. Wat is de vorm en inhoud van de kerkdienst? Welke kinderen, jongeren, gezinnen zijn er aanwezig? Wat hebben zij nodig om zich thuis te voelen? Voor een gemeente met 50 jonge kinderen is kindernevendienst die een deel van de dienst beslaat tot een jaar of 8 een prima oplossing. Heel jonge kinderen pikken weinig op van de preek en hen krampachtig stilhouden, helpt waarschijnlijk niet bij het thuisgevoel. Het begint met het verlangen dat kinderen zich ook thuis moeten voelen in de kerkdienst en de wil om hier als gemeente mee aan de slag te gaan.” 

Preekbingo
Een gemeente waar een handvol kinderen is, kan wellicht tijdens de preek iets aanbieden wat de kinderen gewoon in de kerkzaal kunnen doen. Laat ze vooraan een tekening of puzzel maken over de preek. Doe eens preekbingo of geef aan het begin een tasje mee met een aantal spullen die ze kunnen gebruiken en die terugkomen in de preek. 

Er zijn gemeenten waar vooral (bovenbouw) kinderen zitten die het prima vinden om te luisteren en mee te denken. Laat hen bijvoorbeeld regelmatig meedenken over thema's en geef hun bijvoorbeeld praktische vragen om tijdens de dienst over na te denken en ruimte om ook antwoord te geven. Neem kinderen mee, zorg dat ze tijd en ruimte krijgen om ingewijd te worden in het 'mysterie' van de kerkdienst. 

Geschreven door

Miriam Duijf

--:--