7 misverstanden over seksverslaving

1. Seksverslaafden zijn altijd eenzame, vieze oude mannetjes

Anita van Beem: "Nee, dat beeld is niet juist. Seksverslaving komt voor onder jongeren, ouderen, mannen, vrouwen, mensen die getrouwd zijn en onder singles. Uit het onderzoek ‘De opwinding voorbij’ uit 2011 blijkt dat 72 procent van de mannen ‘weleens tijd besteedt aan online erotiek’. Een deel van die mannen voelt zich verslaafd. De cijfers voor vrouwen zijn lager, maar een steeds groter aantal vrouwen kijkt porno en raakt verslaafd.
Als het gaat om kinderen, is het bovendien niet meer de vraag óf zij in aanraking komen met porno, maar wannéér dat gebeurt. En dat is een heel verdrietige situatie. ‘Porno is altijd verslavend,’ zei een deskundige onlangs. Ons brein is niet geschapen om porno te kijken en reageert daar dus heel heftig op.

Mensen die seksverslaafd zijn, zijn ook niet ‘vies’. Het is makkelijk om snel een oordeel over hen te vormen en ze weg te zetten als vies, zwak of slecht. Maar niemand groeit als kind op met het idee: ‘Later wil ik graag seksverslaafd worden’. Deze mensen lijden ook. Ze hebben hulp nodig."

2. Mijn partner doet dit niet; dat zou ik toch wel weten?

"Dit is gedeeltelijk waar. Voor een groot deel van de vrouwen komt het als een schok als ze ontdekken dat hun partner jarenlang porno heeft gekeken of seksverslaafd blijkt te zijn. Zij dachten dan inderdaad: mijn partner doet dat niet. Of misschien hadden ze gewoon nog nooit eerder echt nagedacht over porno en de aantrekkingskracht daarvan. Soms merken deze vrouwen dat ze – achteraf – wel wat signalen hebben gekregen. Hun man zat bijvoorbeeld wel heel vaak op zijn telefoon, hij werd boos als ze hem stoorden terwijl hij achter zijn laptop zat, hij stelde op seksueel gebied dingen voor die eigenlijk helemaal niet meer fijn of veilig voelden, of hij had juist helemaal geen interesse meer in seks. En soms hadden deze vrouwen al een tijd lang het gevoel dat er ‘iets niet klopte’, maar konden ze er niet de vinger op leggen.

Er zijn ook vrouwen die al wel wisten dat hun partner (af en toe) porno keek. Dit werd dan in de verkeringstijd bekend of besproken. Veel vrouwen denken dan: ach, alle mannen doen het nu eenmaal of: het kan niet zo veel kwaad. Of ze denken dat het wel zal stoppen als ze eenmaal getrouwd zijn. Voor hen kan het dan een schok zijn om te merken dat de porno helemaal niet verdwenen is, maar zich ontwikkeld heeft tot iets waar hun partner niet meer zonder kan: een verslaving. En als zij vervolgens stil durven staan bij wat dit met hen doet, zullen ze merken dat dit grote gevolgen heeft. Voor henzelf, voor hun partner en ook voor hun relatie."

3. Eens verslaafd, altijd verslaafd

"Soms waar. Seksverslaving is een van de moeilijkste verslavingen om van af te komen. Maar het is niet onmogelijk. We zien dat herstel mogelijk is in de levens van veel mensen die hierin vastzaten. Dat is ook belangrijk – voor een verslaafde en de partner – om te bedenken: ja, het ís mogelijk om ervan af te komen. Veel verslaafden proberen er jarenlang op eigen kracht mee te breken. Ze nemen zich voor om te stoppen en gewoon nog harder hun best te doen om ‘nee’ te zeggen. Om meer te bidden. Dat lukt misschien even, maar dan gaat het weer fout. Hierdoor voelen ze zich ellendig en nemen zich dan opnieuw voor om te stoppen. Dat kan heel lang zo doorgaan. Maar ze zijn alleen bezig met de ‘buitenkant’ en gaan voorbij aan de onderliggende patronen die onder die verslaving zitten. Porno heeft een bepaalde functie voor hen: het vervult een leegte of een behoefte. Het helpt hen om weg te vluchten van moeilijke gevoelens en wordt – naarmate ze het langer gebruiken – steeds meer een manier om met de lastige dingen van het leven om te gaan. Daar moet aandacht voor zijn en daarvoor heeft iemand hulp nodig. Dat gaat om openheid, kwetsbaar leren zijn, verbinding maken en verantwoording af durven leggen."

4. Als partner van een seksverslaafde kun je niets doen

"Deze stelling is ten dele waar. Veel partners geven zichzelf de schuld van wat hun geliefde deed. ‘Als ik maar aantrekkelijker was, dan zou hij geen porno kijken.' ‘Als ik hem seksueel maar alles gaf wat hij wilde, zou hij niet naar die prostituees gaan.' Zolang je denkt dat jij de oorzaak bent van zijn keuzes, zie je jezelf ook als oplossing. Je denkt dat er íets is wat jij kunt doen om het te laten stoppen. Maar dat is niet waar. Veel partners moeten daarom leren de verantwoordelijkheid voor de keuzes van hun man als het ware aan hem terug te geven. Je besluit het niet langer voor hem te willen ‘oplossen’, maar je gaat gezonde grenzen aangeven, en werken aan je eigen herstel.

Dit is lastig om te doen. Om die reden verzorgen wij twee keer per jaar een trainingsdag voor vrouwen die een relatie hebben met een man die niet kan of niet wil breken met porno- of seksverslaving. Zij krijgen uitleg over de werkelijke oorzaken en gevolgen ervan. Ook kijken we met hen naar de manieren waarop zij er tot nu toe mee om zijn gegaan. Wat helpt en wat niet? Hoe kunnen ze leren gezonde grenzen te stellen, en tegelijkertijd zorg te dragen voor hun eigen leven?

5. Door een seksverslaving gaat iedere relatie naar de knoppen

"Helaas soms waar. Een relatie kan zeker stuk gaan als gevolg van seksverslaving. Als degene met wie je het meest verbonden bent, jou – in gedachten of in het echt – ontrouw is, als hij tegen je liegt, de gevolgen ontkent, jou de schuld geeft, enzovoort, is dat enorm beschadigend. Soms is de schade zo groot, dat de relatie niet meer hersteld wordt. Soms wil of kan een man niet breken met zijn verslaving, waardoor de schade alleen maar groter wordt.

En áls de verslaving gestopt is, dan is er ook nog een weg te gaan. De relatie is dan immers niet automatisch hersteld. Er moet aandacht en genezing komen voor de schade die er is, het vertrouwen moet hersteld worden en openheid is nodig. Het is elke keer prachtig om te zien als man en vrouw bereid zijn die weg van herstel in te gaan en stappen durven zetten. Als dat lukt, zie je vaak dat relaties mooier worden dan daarvoor, dat er een nieuwe openheid, kwetsbaarheid en intimiteit is ontstaan. En dat is ongelofelijk mooi. Dat geeft mij – en alle anderen die dit werk doen – de overtuiging dat het wel degelijk mogelijk is: breken met verslaving en herstel van relaties."

6. De kerk kan niets doen voor iemand die verslaafd is aan seks of porno

"Niet waar. De kerk kan hierin juist echt van grote betekenis zijn. Allereerst door dit probleem te erkennen. Pornogebruik en porno- en seksverslaving komen heel veel voor, ook onder christenen, en in alle kerken. (s)Preek daarover, én spreek over gezonde seksualiteit. Veroordeel mensen niet wanneer ze de moed hebben hun pornoverslaving op te biechten, maar doe ook niet alsof het geen kwaad kan. Alsof iemand er met één gesprek of gebed vanaf is. Ga naast deze mensen staan, en bied verdere hulp door mensen die getraind zijn in het werken met seksverslaafden, of verwijs door naar gespecialiseerde, christelijke hulpverlening (zie bijvoorbeeld purity4life.nl).

Ondersteun ook de partners van seksverslaafden. Zij hebben een luisterend oor en een ondersteunend netwerk nodig. Laat hen weten dat zij niet de oorzaak of oplossing zijn. Daar gaat het – helaas – vaak mis. Ik spreek veel vrouwen die, ook door de kerk, als schuldige worden gezien. ‘Wees seksueel altijd beschikbaar, dan gaat het wel over’, wordt hen regelmatig verteld. Dat is een hardnekkig en pijnlijk misverstand dat helaas nog veel bestaat."

Lees ook: 'Als je zelf porno kijkt'

Lees ook: 'Als je zelf porno kijkt'

7. Christenen hebben geen last van een seksverslaving

"Niet waar. We leven in een verseksualiseerde samenleving, waarin porno overal beschikbaar is. En porno doet iets met ons, daar ben je ook als christen niet ongevoelig voor. Het verdooft ook nog eens lastige gevoelens, of helpt je even weg te vluchten van de werkelijkheid. Met een smartphone heb je als het ware deze moderne drugs binnen handbereik. En dat heeft ook voor christenen aantrekkingskracht. Ben je er eenmaal aan begonnen, dan merk je al snel het verslavende effect en kun je niet meer zonder. Voor een christen is dat vervolgens vaak extra moeilijk; hij of zij zal zich ervoor schamen of zich schuldig voelen richting God en anderen. En het daardoor verborgen houden, of nóg harder zijn best doen om ‘nee’ te zeggen tegen porno. Maar wat nodig is, is dat hij of zij het aan het licht brengt, hulp vraagt en echt naar binnen durft te kijken."