Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Drie handvatten uit de Bijbel om dromen te duiden

Wat kun je leren over dromen vanuit de Bijbel?

Dromen doen we allemaal wel. Sommigen zelfs overdag, maar iedereen ’s nachts, in de slaap. Van lang niet alle dromen zijn we ons bij het wakker worden bewust. Slechts een enkele droom – heel mooi of juist angstaanjagend – herinneren we ons de volgende morgen bij het ontwaken. De meeste dromen zijn verklaarbaar als verwerking van gebeurtenissen in het verleden of spannende of opwindende dingen die te gebeuren staan. Er is wat dat betreft niets nieuws onder de zon. Ook in de verhalen in de Bijbel komen zulk soort dromen voor.

Deel:

Nog lastiger dan het navertellen van een dromen, is de interpretatie ervan. Er zijn mensen die dromen trachten te verklaren met behulp van horoscoopvoorspellingen en paranormaal inzicht. Niet iedereen neemt dat serieus, ook al probeert men het te combineren met de resultaten van gedegen onderzoek naar dromen.

Met de dromen in de Bijbel is echter iets bijzonders aan de hand. Weliswaar lijken in sommige gevallen de standaardthema’s aanwezig te zijn, maar in het verhaal blijken deze dromen een voorzeggende betekenis te hebben, alsof God een tipje van de sluier die over de toekomst hangt optilt en laat weten wat er gaat gebeuren.

Soorten dromen in de Bijbel
Het is lastig om aan de hand van de Bijbel iets over dromen in algemeen te zeggen. Want we weten of de personen in kwestie vaker droomden en zich hun dromen herinnerden en wat voor dromen dat dan waren. De dromen die opgeschreven werden in de Bijbel zijn die voorspellende dromen.

Er wordt echter wel over andere dromen gesproken in de Bijbel. Want het volk Israël had vaak behoefte aan leiding van Hogerhand. Profeten, waarzeggers en dromers pretendeerden goddelijke voorkennis van de toekomst te hebben. Maar vaak misleidden zij het volk (Jeremia 29:8).

Er is sprake van bedrieglijke dromen, die niet uitkomen (Zacharia 10:2). Of ze echt droomden of alleen maar voorgaven te dromen, weet ik niet. Maar als ze al droomden, denk ik dat het die ‘gewone’ dromen waren, waaraan men ten onrechte een interpretatie gaf om daarmee anderen te manipuleren of in het beste geval te troosten.

Maar het is ontegenzeggelijk, dat God ook spreekt door dromen, profetische dromen. En dat kan ook vandaag de dag nog voorkomen, zoals kan blijken uit Handelingen 2:17, waar een uitspraak van de profeet Joël wordt aangehaald:

“Aan het einde der tijden, zegt God, zal ik over alle mensen mijn geest uitgieten. Dan zullen jullie zonen en dochters profeteren, jongeren zullen visioenen zien en oude mensen droomgezichten.

Deze dromen laten in beelden, die voor de dromer zelf meestal niet direct duidelijk zijn, iets van de toekomst zien. Bijna steeds heeft de dromer een uitleg nodig. Die wordt soms ook in de droom gegeven door een engel, soms wordt die achteraf door een profeet gegeven, maar het komt ook voor dat men door erover te praten met elkaar tot een (voorzichtige) conclusie komt.

Drie handvatten om dromen te duiden
Hoe herken je nou, vandaag de dag, of een droom alleen maar een ingewikkeld psychologisch proces is, of dat God tot je spreekt? Die vraag was in de bijbelse tijd natuurlijk ook belangrijk. Kunnen wij daarvan wat leren? Drie verhalen geven ons wellicht wat handvatten:

1. Jozef: gewoon afwachten of de droom uitkomt
In het verhaal van Jozef zien we eerst, dat Jozef de dromen van de schenker en de bakker uitlegt. Het wordt voor kennisgeving aangenomen. De Egyptenaren hadden wel wat ervaring met dromenuitleggers en je moest eerst maar eens afwachten of ze inderdaad gelijk hadden. Jozef bleek gelijk te hebben, hoewel hijzelf niet claimde een gave op dat terrein te hebben.

Als hij voor Farao staat is hij nederig: “Misschien geeft God een uitleg”. Maar toen die uitleg kwam, was die gekoppeld aan een advies om de toekomstige moeilijkheden het hoofd te bieden: “U doet er goed aan wijs man te zoeken en krachtige maatregelen te nemen”. Hierdoor kwam Farao tot de conclusie dat Gods geest door deze eenvoudige gevangene sprak. En de geschiedenis heeft het bevestigd.

2. Nebukadnessar: houdt rekening met betrouwbaarheid dromer
In het verhaal van Nebukadnessar speelde hetzelfde dilemma: betekent de droom van de koning iets speciaals? Maar hoe weet je of de uitlegger betrouwbaar is? Deze koning was nogal ridicuul. Hij vertelde gewoon zijn droom niet. Als je echt toegang tot God (hij zal wel gezegd hebben: de goden) hebt, dan kun je niet alleen de uitlegging geven, maar ook de droom zelf. En Daniël vertelde de droom, de uitlegging en gaf, net als Jozef, een ongevraagd wijs advies.

Nebukadnessar heeft de uitkomst van de droom niet meegemaakt, want het ging over een verre toekomst. Maar onze geschiedenisboeken tonen dat Daniël, die in een paar eigen dromen meer details over die eerste droom gezien heeft, inderdaad de toekomst voorspeld heeft.

3. Paulus: zoek naar bevestiging
Er is ook nog het verhaal van Paulus, die tijdens zijn reis door wat nu Turkije heet, vast liep. Links en rechts waren de wegen om de een of andere reden afgesloten en recht vooruit lag de zee. Hij kreeg een droom: een Macedoniër, een Griek, riep hem toe: “Kom over naar Macedonië en help ons!”.

Blijkbaar heeft hij dit gedeeld met zijn reisgenoten, want het verhaal vervolgt met: “Wij zochten dadelijk gelegenheid naar Macedonië te gaan, daar wij eruit opmaakten, dat God ons had geroepen in Macedonië het evangelie te verkondigen”.

Ze benaderden deze droom, dit visioen met voorzichtigheid. Ze zeiden niet: “God roept ons naar Macedonië”, maar: “We maakten eruit op …”, het zou weleens kunnen. En dus zoeken ze of er een mogelijkheid is daarheen af te varen. En terwijl de geschiedenis zich ontvouwt, krijgen ze de bevestiging dat ze op de goede weg zijn.

Roeland Klein Haneveld

Foto: Jakobs droom door Gerbrand van den Eeckhout (1621–1674)

--:--