Lezersvraag | Hoe zit het met bijna-doodervaringen?
Film ‘Heaven Is For Real’ roept vragen op: zag jongetje echt de hemel?
De film ‘Heaven Is For Real’ heeft bij christenen in de VS een discussie losgemaakt over de 'echtheid' van bijna-doodervaringen. Ook de EO/Geloven-redactie heeft hierover een vraag binnengekregen: ‘Gaan mensen met een bijna-doodervaring echt naar de hemel?’ En deze vraag past er wel bij: ‘Lazarus en de dochter van Jaïrus zijn door Jezus opgewekt, maar waar waren hun zielen eventjes? In het dodenrijk? Waarom zei Lazarus niets over toestand tussen dood en opwekking?’ Hier een reactie van Reinier Sonneveld.
Pim van Lommel was cardioloog in het Rijnstate Ziekenhuis in Arnhem en onderzocht 344 patiënten die een hartstilstand hadden gehad. Daarvan bleken er 62 een bijna-doodervaring (verder BDE) te hebben gehad, bijna één-vijfde dus. Van de wereldbevolking heeft zo’n 4 procent een BDE ervaren, wat betekent dat in elke kerkgemeenschap er zo’n 1 tot 6 leden over kunnen meepraten, en in totaal in Nederland zo’n 600.000 mensen.
Zijn bijna-doodervaringen echt?
Het interessantst zijn die gevallen waarin de patiënt medisch gezien dood is, en toch allerlei details kan waarnemen en dat later kan navertellen. Bij Pamela Reynolds was bijvoorbeeld wegens een operatie al het bloed uit de hersenen gehaald, maar zij wist desondanks nauwkeurig enkele (niet voorspelbare) gesprekken van de chirurgen te reproduceren, en kon precies de specialistische boorapparaten beschrijven, terwijl zowel haar ogen als haar oren afgesloten waren.
Onlangs kwam ook het boek ‘Na dit leven’ van de neuroloog Eben Alexander uit, die verklaart lange tijd in de hemel te hebben verbleven. En nog heel recent is een soortgelijk boek ‘De jongen die in de hemel was’ verschenen van Todd Burpo, waarvan nu dus ook de film is uitgekomen. Ook zij hebben zoveel details, dat het nauwelijks verzonnen kan zijn. Dat maakt de zaak wel sterk dat het reële ervaringen zijn.
Wat kan een christen met BDE’s?
Dit soort ervaringen passen bij het christendom, omdat het aantoont dat er een bovennatuurlijke realiteit is. Bovendien nemen veel van de patiënten een soort God waar, een soort engelen, maar ook een soort demonen.
Toch hebben christelijke denkers ook wel vragen. Zo is er volgens de onderzoeken geen enkele samenhang tussen welke overtuiging men aanhangt en het ervaren van een BDE. Bovendien zijn er mensen die zowel een hemelse als een helse (die zijn er ook) BDE vlak na elkaar hebben ervaren. En nog ingewikkelder wordt het, omdat mensen die een ‘hemelse’ BDE hebben ervaren, daarna veel minder vaak naar de kerk gaan…
Dit stelt vragen aan de kerkelijke visie op hemel en hel. Voorlopig lijkt me de meest logische conclusie, dat je bij een BDE niet de ‘echte’ hemel en hel ervaart, maar een voorstadium daarvan, wat wij met onze hersenen en zintuigen nog net aankunnen. Misschien zijn er diverse sferen in de hemel (zoals de Middeleeuwers wel dachten dat er zeven ‘lagen’ waren) en ben je bij een BDE in de laagste?
Het leven ná het-leven-na-de-dood
Het christendom gelooft overigens niet in een soort losse eeuwige ziel die in een lichaam wordt geplant en die na de dood eruit wegzweeft. Dat is een Grieks filosofisch idee dat weer geïnspireerd is op oudere Oosterse religies. In de Bijbel zijn lichaam en ziel heel nauw verbonden en staat ‘ziel’ voor levenskracht.
Waar ‘jij’ dan bent na je dood? Wat blijft er van je over? Daarover zegt de Bijbel verrassend weinig. Bij God, dat is het beste antwoord dat christelijke denkers kunnen geven. In hem geborgen. Hij bewaart je en onthoudt je. Het ‘dodenrijk’ is een Griekse mythologische term (er staat letterlijk ‘hades’) die je tegenwoordig niet moet willen overnemen. Misschien is dat ook de reden dat Lazarus en Jaïrus’ dochtertje er niet zoveel over vertelden? Misschien waren ze het vergeten of misschien bent je dan niet in een volkomen bewuste staat?
We weten wel iets meer over wat daarná gebeurt: het leven ná het-leven-na-de-dood dus, als de doden opstaan. Dan zullen we zijn als Jezus bij zijn opstanding en hier op aarde verblijven. De dood is een kort intermezzo, waarin de Bijbel nauwelijks is geïnteresseerd. Het gaat om het leven hier en nu. En dát is eeuwig.
