Nelson Mandela (95) overleden

Mandela heeft ruim 27 jaar gevangen gezeten omdat hij 'de apartheid' bestreed in Zuid-Afrika. Hij had een uitgesproken persoonlijkheid en een sterke eigen wil. Na meer dan 10.000 dagen als gevangene te hebben geleefd, wordt Mandela in 1994 president van Zuid-Afrika. 

Na zijn vrijlating brandde er bij veel mensen de vraag: Waar is alle bitterheid en heeft Mandela geen wraakgevoelens? Wat ging er in zijn binnenste om dat hem moed en kracht gaf? Mandela putte in de gevangenis zijn kracht uit verschillende bronnen. Een daarvan is een Victoriaans gedicht "Invictus" van W. E. Henley:

It matters not how strait the gate
How charged with punishments the scroll
I am the master of my fate
I am the captain of my soul.

(*vertaling:
Het maakt niet uit hoe nauw de poort
Hoe lang de lijst met straffen is,
Ik ben de meester van mijn lot
Ik ben de kapitein van mijn ziel.)

Nelson Mandela schreef het volgende over dit gedicht: "Als je dat soort woorden leest, geeft dat je nieuwe moed. Het geeft je levenskracht."

Gevangenis
In de gevangenis was hij was gedwongen om dieper na te denken over zijn principes en idealen. In het microkosmos van de gevangenis kon hij afstand nemen van zichzelf om te leren hoe anderen hem zagen. Maar ook hoe hij zijn opvliegendheid en sterke wil kon beheersen.

Maar hij had geen sobere levensstijl en deed niet aan boetedoening. In plaats daarvan maakt hij indruk op de bewakers door zijn wetskennis, zelfverzekerdheid en respect. Het lukte hem ook om in de meest vernederende situaties zijn waardigheid te bewaren. Hierdoor bereidde hij zijn invloed uit op de andere gevangenen maar ook op de bewakers. Dit bepaalde uiteindelijk ook de wisselende verhouding tussen de gevangenen en de bewakers.

Het was een troost voor Mandela dat hij niet alleen was in de gevangenis. Samen met zes andere leden van het ANC en andere politieke gevangenen steunden ze elkaar. Ook wist Nelson dat buiten de gevangenis de strijd tegen het apartheidsregime gewoon verder ging.
Toen Mandela in 1990 vrijkwam, was vrijwel de hele wereld in rep en roer. Men had zo lang niet van hem gehoord en hadden niet verwacht dat hij er zo tenger uit zou zien.
In een interview met de Canadese CBC vertelde Nelson dat hij de impact van zijn vrijheid niet had verwacht. Hij dacht dat het net zoals bij de andere gevangenen zou zijn.

Mandela raakte bevriend met een dominee van Neder-Duitse afkomst, André Scheffler. Ze konden goed met elkaar overweg en André begreep waar Nelson en de andere leden van de African National Congress voor vochten.

Geloof
Maar Mandela sprak nooit over zijn geloof. Hij citeerde geen Bijbelteksten en had het niet vaak over theologische onderwerpen. Toch vonden sommigen hem waarachtig christelijk. Hij sprak vaak over sympathieke geestelijken en zendelingen. Ook beschikte hij over een ongekende vergevingsgezindheid en een geloof in de waarde van de mens. "Hij gaf de anderen hoop als alles een dieptepunt had bereikt en de medegevangenen geen toekomst meer zagen." zei Eddie Daniels. Hij was ook een politieke gevangene en een van Mandela's beste vrienden.

Waar is de bitterheid?
Mandela werd uiteindelijk in 1994 president van Zuid-Afrika. Hij heeft samen met het African National Congress de strijd tegen de apartheid gewonnen. En kortgeleden deed hij nog mensen verbazen met zijn sterke persoonlijkheid en vergevingsgezindheid. In 2000 was Nelson Mandela te gast bij Oprah Winfrey. Daar vertelt hij hoe hij zijn emoties onder controle heeft:

"Als ik aan mijn verleden denk en aan de dingen die mij zijn aangedaan, voel ik de boosheid. Op die momenten moet je je brein over je bloed laten regeren, zodat je je gevoelens in bedwang kunt houden. Iedereen heeft maar een beperkte periode op aarde, en je moet alle tijd die je hebt nuttig gebruiken. Ik wilde graag het land te veranderen in wat het moest zijn. Een democratisch, niet-racistisch land."

"Als ik niet naar de gevangenis had gehoeven, dan was het me nooit gelukt om de moeilijkste taak van mijn leven te vervullen. Mijzelf veranderen."

Wijze les voor de wereld
De wereld zal deze bijzondere man die zijn missie volbracht, niet vergeten. Want hij is een voorbeeld voor iedereen die met een wens leeft. Hij heeft ons geleerd om niet alleen de wereld om ons heen te veranderen maar ook onszelf. En dat je zelfs al zit je in de diepste put, je doel kunt bereiken.

Foto: ANP