De symbolen van Pinksteren

Wind

Het bekendste symbool voor de Heilige Geest is de wind. Dat komt omdat de Bijbelse woorden voor lucht en wind ook ‘geest’ betekenen. Het is begrijpelijk hoe dat zo gekomen is: ze zijn allebei onzichtbaar en ongrijpbaar, maar zetten ook dingen in beweging.

De Joden ervoeren dat God hen in beweging kon zetten, via hun eigen geest. Ze kregen visioenen, plannen, gedachten die duidelijk ‘hoger’ waren en niet van henzelf. Die kant van God gingen ze in het Oude Testament al ‘heilige Geest’ noemen. Ze merkten dat dit vooral bij hun bijzondere profeten gebeurde. Later ervoeren de christenen dat dit bij alle gelovigen gebeurt. Dat vieren we met Pinksteren: dat God niet alleen bijzondere mensen inspireert en troost, maar elke geest die Hem toelaat. 

Lees ook: Alles over de betekenis van Pinksteren

Lees ook: Alles over de betekenis van Pinksteren

Vuur

Christenen vinden ook vuur een prachtig symbool voor de Heilige Geest. Dat komt omdat ze op elkaar lijken: de Heilige Geest doorbreekt vastgevroren patronen, doet verkilde harten smelten en vuurt aan. Als God Zijn grote profeet Mozes voor het eerst toespreekt, doet Hij dat dan ook vanuit een braamstruik die brandt.

Terwijl de joden eeuwen later hun Pinksterfeest vieren, ervaren de discipelen dat de Heilige Geest in hen komt, zoals Hij ooit in Jezus was gekomen. Op Jezus was destijds een duif neergedaald, maar op hun hoofd verschijnen kleine vlammetjes. En net zoals de braamstruik bij Mozes niet verkoolde, zo doet dit vuur ook geen pijn. 

Duif

De meeste vogels in het Midden-Oosten zijn schichtig en laten zich nauwelijks vangen. Andere zijn juist dodelijke jagers. De duif is bijzonder, omdat het geen roofvogel is en zich ook laat temmen. Het zijn vreedzame dieren die dicht bij mensen verblijven. Deze vogel werd daarom al vroeg een symbool voor vrede en het was de enige vogel die een Jood mocht offeren aan God.

Direct na Jezus’ doop landde er een duif op Zijn hoofd. Tegelijk kwam de Heilige Geest in Hem. Een Jood in die tijd begreep daardoor: Jezus is nu een echte profeet geworden. Want over profeten wordt in het Oude Testament telkens gezegd dat juist zij de Heilige Geest krijgen als hun taak begint.
Het Hebreeuws voor duif is trouwens ‘Jona’, dus Jezus wordt hier ook een beetje een nieuwe Jona, die net als Zijn naamgenoot naar een vreemde wereld moet om die van de ondergang te redden. 

Olie

In het Oude Testament werd olijfolie als een soort zeep en een medicijn gebruikt. Later werden grote leiders ermee overgoten, ‘gezalfd’, en werd voorspeld dat er ooit een eeuwige leider zou komen: de Gezalfde. Of, in hun taal, de Messias. Hij had de speciale taak om de nieuwe tijd te lanceren waarin God alle ruimte kreeg, het zogeheten 'Koninkrijk van God'. Later in de Bijbel kunnen ook gewone gelovigen ‘gezalfd’ worden met de Heilige Geest. Dat betekent dan dat zij medestanders zijn geworden van de ware Gezalfde en kunnen meehelpen in het verwerkelijken van Zijn Koninkrijk.

Water

Jezus liet Zich onderdompelen in de Jordaan. Vele eeuwen eerder waren de Joden deze rivier doorgetrokken om Israël te veroveren. Jezus treedt nu in hun voetsporen en zal opnieuw het land binnentrekken; Zijn naam is in de oorspronkelijke taal ook nog dezelfde als de eerdere aanvoerder, Jozua.

Later hebben de christenen dit symbool overgenomen en kreeg het nog meer lading. In het water verdwijnen is een soort sterven, je oude leven ligt achter je. Uit het water naar boven komen, is opstaan; je maakt een nieuwe start. Dat is precies wat de Heilige Geest doet bij mensen, en bij het dopen manifesteert Hij Zich dan ook nog steeds regelmatig op een bijzondere manier.

Oogst

Tot slot een symbool dat helaas vrijwel verdwenen is. Het woord ‘Pinksteren’ is afgeleid van een woord voor ‘vijftig’. De Joden vieren dat namelijk op de vijftigste dag na hun belangrijkste feest Pesach. In de tussenliggende periode zingen ze dagelijks Psalm 67; dat telt in het Hebreeuws zeven verzen en 49 woorden, zeven maal zeven. Dit lied bezingt dat ooit alle landen God zullen eren en er een ‘rijke oogst’ zal komen.

Hierna werden op het Joodse Pinksterfeest de eerste tarwekorrels die net geoogst waren, feestelijk binnengehaald in Jeruzalem. Dat zijn de ‘eerstelingen’; als die er zijn, ben je gerustgesteld en weet je dat de rest van de oogst snel komt. Toen de eerste christenen vlak na Jezus’ opstanding Pinksteren vierden en de Heilige Geest op hen neerdaalde, zoals ooit bij Jezus Zelf, wisten ze dat ook de diepere laag van Psalm 67 uitkwam: zij waren de ‘eerstelingen’ en vanaf nu kon niet alleen Israël, maar konden alle landen God gaan eren.