Vraag het Google: Wat zegt Jezus over de hel?

Misschien is dit wel de spannendste vraag van de #GoogleVultAan-serie. Het gaat ook nogal over iets. Ik vermoed dat het vooral komt door het contrast: Jezus heeft een nogal vriendelijk imago, de hel is het ergste wat je kunt bedenken – hoe kunnen die twee samengaan?

Bijbelgeleerden
De vraag is allereerst wat je eigenlijk bedoelt met 'hel'. De meeste mensen denken dan aan zoiets als: een situatie van eindeloze straf na de dood voor de mensen die slecht hebben geleefd, eventueel zelfs: voor alle mensen die Jezus niet als hun Heer hebben beleden. Zegt Jezus over díe hel iets? De meeste Bijbelgeleerden zeggen: nee. Dat beeld is te schematisch voor hoe Jezus lijkt te denken.

Bijbelvertalingen
Het woord 'hel' is daarom ook uit moderne Bijbelvertalingen verdwenen. In de oude Statenvertaling staat het nog 43 keer, in de latere NBG-vertaling 9 keer, maar in de hedendaagse NBV-vertaling komt het woord niet meer voor. Naarmate de kennis over de oorspronkelijke Bijbeltalen vorderde, begonnen de vertalers namelijk ons Nederlandse woord 'hel' met al haar associaties steeds minder toepasselijk te vinden voor wat er bedoeld lijkt.

Afvalberg
Een van de Griekse woorden die vroeger vaak met 'hel' vertaald werden is bijvoorbeeld γέεννα, uit te spreken als Gehenna. Dit was het Hinnomdal, ook al bekend uit het Oude Testament, een nogal ongure plaats, waar ooit kinderoffers werden gebracht en dat later werd gebruikt als afvalberg, met hier en daar een zwerver. Wat bedoelt Jezus, als hij zegt dat je leven 'naar de Gehenna' gaat? Zoiets als: je verknalt je leven, you go to waste.

Veel christenen zullen hier klakkeloos een hel in lezen, en zo is het ook gegaan op veel oude plaatjes, maar als je het letterlijk leest, gaat het over 'leven' tegenover 'ondergang'. Als je die Middeleeuwse schilderijen niet in je hoofd had, zou je gewoon iets lezen als: het ware leven met God is moeilijk te bereiken, het is veel makkelijker om je leven te vergooien.

Wanneer?
Jezus waarschuwt er dus regelmatig voor dat je je leven grondig kunt verpesten. Maar het is niet helemaal duidelijk wanneer je die gevolgen van je levenshouding ondervindt. Soms lijkt het vooral voor je dood, dan weer ook na je dood.

Hoe lang?
Ook blijft het onduidelijk hoe lang het duurt: verblijf je echt eindeloos in die Gehenna? Dat heeft de maken met het Griekse αἰώνιος, uit te spreken als: ajoonios. Je hoort ons Nederlandse 'eeuw' er nog wel in en zo wordt het meestal ook vertaald: eeuwig. Dat is een uitstekende vertaling: eeuw-ig, eeuw-achtig, oftewel: erg lang. Maar betekent dat ook echt zonder einde?

Knarsetanden
Nou, sommige woorden die Jezus gebruikt suggereren dat er berouw mogelijk is. Zo heeft hij het over vuur, in de Bijbel meestal een beeld voor loutering (πῦρ in het Grieks, uit te spreken als 'puur', waar je ons Nederlandse 'puur' én 'vuur' nog in terughoort). Hij zegt ook dat mensen er 'jammeren en knarsetanden', wat meestal slaat op spijt. Maar nergens is Jezus er expliciet over.
Oftewel, veel hedendaagse ideeën over de hel zijn veel gedetailleerder dan hoe Jezus erover praat. Wat hij zegt is als het ware 'uit focus'. Als een foto niet scherp is, weet je wel globaal wat erop staat, maar allerlei details mis je.

Verknallen
Zo is het ook met Jezus' uitspraken over hoe we ons leven te grabbel kunnen gooien. Blijkbaar is hij niet geïnteresseerd in allerlei vragen over wanneer en hoe lang die Gehenna duurt. Hij wil dat mensen hun leven veranderen en dat is zeer urgent, want je kunt de boel ongelooflijk verknallen. Dat lijkt me genoeg informatie. Allerlei details over hoe dat verknallen dan gaat, doen er dan niet meer toe en leiden eigenlijk alleen maar af.

Deze blog is onderdeel van een serie van de (volgens Google) meest gestelde vragen over Jezus. Lees ook: Had Jezus een vrouw?

Wat denk jij? Gaan er mensen naar de hel? Waarom dan? En is dat wel eerlijk?