Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Wat vindt Jezus van Zwarte Piet?

'Niemand die Zwarte Piet speelt heeft de intentie om zwarte mensen te beledigen'

"Ik zat me laatst heel erg op te winden over die hele Zwarte Piet-discussie, toen mijn zoontje opeens vroeg: maar wat vindt Jezus er eigenlijk van? Dat vond ik heel slim van ‘m. Wat zou Jezus doen? Wat denken jullie?"

Deel:

Wat een leuke en tegelijk lastige vraag, zeg! Jezus kende Zwarte Piet en heel ons Sinterklaas-feest natuurlijk niet en ik moet gaan fantaseren over zijn mening. Maar ja, dat speelt bij vrijwel alle Wat Zou Jezus Doen-vragen: je moet Jezus in gedachten naar deze tijd halen. Daarom ook dat ‘zou’ in de frase: dat vraagt om je voorstellingsvermogen.

Arrestaties op een kinderfeestje

Er zijn heel wat manieren hoe je deze vraag kunt benaderen. Ik kan zeggen dat Jezus veel van kinderen hield en dus een kinderfeestje vast niet zou verpesten. Ik kan erop wijzen dat hij donkere mensen heeft gekend, zoals Simon van Cyrene die uit het huidige Afrika kwam. Ook zal Jezus ongetwijfeld gevoelig zijn geweest voor de onderdrukking van slaven, omdat hij die duidelijk als even waardevol zag als ‘gewone’ mensen.

Zelden leidt een onderwerp tot zoveel herrie, woede en bedreigingen

Ik wil echter zoeken naar de dieperliggende oorzaken van waarom dit zo gevoelig ligt. Zelden leidt een onderwerp tot zoveel herrie, woede en bedreigingen. Het aantal arrestaties bij intochten is ongekend voor een alledaags kinderfeestje. Hoe heeft het zover kunnen komen?

Sinterklaas: lokale traditie

In diverse analyses is er al op gewezen dat overal ter wereld lokale tradities verdwijnen en worden vervangen door een ‘geglobaliseerde’ cultuur. Dat is van alle tijden. Al sinds er mensen bestaan loopt de ene stam/dorp/stad/land/wereldrijk de ander onder de voet. Vrij recent is nog hoe wij Nederlanders onze taal, rechtssysteem en onderwijsmethodes introduceerden in Indonesië en daar lokale tradities als koppensnellen afschaften.
 
In ons land zie je overal de invloed van de Franse overheersing die vele woorden, modes, gewoontes, wetten enzovoorts heeft verdrongen. En tegenwoordig is het de Amerikaanse cultuur die een grote invloed heeft, ook weer op van alles en nog wat: recepten, taalgebruik, normen, films... Heel simpel gezegd: de kerstman is een fenomeen dat wereldwijd geaccepteerd wordt en die verdringt momenteel de lokale traditie van Sinterklaas die internationaal nauwelijks begrepen wordt.

Lees ook: Wie was Sint Nicolaas eigenlijk?
Lees ook: Wie was Sint Nicolaas eigenlijk?

Zwarte Piet racistisch?

Het Sinterklaas-feest heeft misschien van oorsprong racistische trekken, maar dat is het in de bedoeling tegenwoordig overduidelijk niet. Niemand die Zwarte Piet speelt, heeft de intentie om zwarte mensen te beledigen en die bedoeling heb je voor ‘echt’ racisme nodig. Toch is Sinterklaas buiten ons land onbegrijpelijk. Je merkt dat meteen als je iemand die niet met dit feest is opgegroeid, het probeert uit te leggen. Diegene legt het onvermijdelijk uit als racisme. Wie zal daarom z’n best doen deze lokale traditie af te schaffen? Wie het meest door de globale cultuur is beïnvloed. Dat zijn inderdaad precies de eerste tegenstanders van Zwarte Piet: stadse, hoogopgeleide wereldburgers.

Tekst loopt door onder afbeelding.

Dat proces waarbij plaatselijke gewoontes worden vervangen door de dominante omliggende cultuur, leidt echter overal in de wereld tot hevige tegenreacties. Indianen verdedigen met hand en tand hun eigen taal en rituelen, Fransen worden woest als er een McDonald’s in de buurt wordt gevestigd, Spanjaarden weigeren het stierenvechten op te geven. En ja, inderdaad, veel Nederlanders voelen zich bedreigd als Zwarte Piet wordt bekritiseerd. Ze voelen zich gekleineerd, in de hoek gedrukt door een dominante cultuur die hun een pleziertje afneemt.

Zwarte Piet-haters in Jezus' tijd

Na deze omweg dan nu de link met Jezus! Jezus was een Galileeër. De kleine provincie waar hij was opgegroeid, maakte min of meer hetzelfde mee als ik hierboven omschrijf. Ook Galilea werd onder de voet gelopen door een wereldrijk, de Romeinen in dit geval, waarbij allerlei plaatselijke gewoontes lastiger werden. Er verschenen liederlijke theaters, men moest belastingen betalen, de sabbat werd bedreigd, de tempeldienst verstoord.

Nederlanders voelen zich gekleineerd door een dominante cultuur die hun een pleziertje afneemt

Dat riep een vergelijkbare woede op waarbij fundamentalisme kan bloeien en zelfs terrorisme opkomt. Galileeërs voelden zich miskend als momenteel de fervente Zwarte Piet-verdedigers. De Romeinen keken net zo op hen neer zoals de Zwarte Piet-haters hen bekritiseren, evenals de door hen beïnvloede Herodianen en Sadduceeën, die nog het meest op de huidige tegenstanders lijken: hoogopgeleid, stads en wereldburger.

Jezus en tradities

De vraag is natuurlijk hoe Jezus zich in dit spanningsveld opstelde. Jezus verdedigde niet de Galilese tradities. Hij zag het verdwijnen ervan blijkbaar niet als een bedreiging voor zijn identiteit. Hij haalde zijn identiteit ergens anders vandaan en bood een alternatief: een nieuwe familie met een nieuwe Vader. Op het diepste niveau zijn de Zwarte Piet-verdedigers bang dat ze iets van zichzelf kwijt raken als het Sinterklaas-feest wordt vervangen door iets wat globaal meer acceptabel is, zoals de Kerstman of anders gekleurde Pieten. Maar God zorgt voor je. Hij draagt ons. Je hoeft nergens bang voor te zijn.
 
Daarom is het ook opvallend dat hij met beide partijen contact blijft houden en alle geweld afwijst. Dat is ook niet meer nodig als je je identiteit niet meer vindt in kleine tradities maar in het grote verhaal dat God met je maakt. Tradities komen en gaan, God blijft altijd bestaan.

Geschreven door

Reinier Sonneveld

--:--