Worstelen met een wonder
Bezinning komt op gang na genezing Janneke Vlot
Als een prairiebrand verspreidde het nieuws rond de genezing van Janneke Vlot zich door Nederland. Zelfs het ‘Algemeen Dagblad’ schreef onlangs over de inwoonster van Bleskensgraaf, die na achttien jaar slopende pijn (veroorzaakt door posttraumatische dystrofie) op zondag 4 maart genezing vond tijdens een dienst van evangelist Jan Zijlstra in Leiderdorp. De kerkenraad van haar eigen hervormde gemeente is dankbaar voor de genezing, maar worstelt met veel vragen.
In zijn pastorie aan de Kerkstraat in Bleskensgraaf, in de Zuid-Hollandse Alblasserwaard, benadrukt ds. P. van der Kraan (1948) dat hij – evenals de rest van de kerkenraad –allereerst dankbaar is voor de genezing van Janneke Vlot. “Als je iemand jarenlang ziek hebt meegemaakt en die ziekte steeds erger ziet worden, kun je alleen maar blij zijn wanneer je merkt dat ze nu genezen is!”
Onmogelijk
“De maandag erna belde ze al vroeg op om het blijde nieuws te vertellen,” vervolgt hij. “In de loop van de morgen is Janneke ook in de pastorie geweest, om te laten zien dat ze écht genezen is. Met haar zieke voet – waar ze voorheen zelfs geen zuchtje wind op kon verdragen – tikte ze op deze vloer, zonder dat het pijn deed. Dat was tevoren absoluut onmogelijk.”
Wat was uw eerste reactie?
“Die heb ik haar eerlijk verteld. Ik zei tegen Janneke dat ik allereerst heel blij voor haar ben, want ik heb haar toch wel vaak ‘aan de grond’ gezien. Tegelijkertijd – het overvalt je zo – vertelde ik haar ook dat ik wat verward ben. Maar dat doet uiteraard niets af aan de dankbaarheid.”
In de verklaring van de kerkenraad staat dat er tevens sprake is van een stuk verlegenheid. Waar stoelt die verlegenheid op?
“Als een gemeente die wortelt in de Reformatie, hebben we in de zondagse dienst uitgesproken dat we met Zondag 10 van de Heidelbergse Catechismus geloven en belijden dat alle dingen, ook ziekte en gezondheid, ons uit Gods Vaderlijke hand toekomen. Daar betrek ik ook Zondag 1 bij, waarin we belijden dat we door het geloof met lichaam en ziel het eigendom van Christus Jezus zijn. Wij kennen vanuit het recente verleden binnen onze gemeente ook wonderlijke genezingen – in de weg van het gebed – van ernstige en zelfs levensbedreigende ziekten. Die kwamen alleen niet zo in de publiciteit. We zijn nu met name door het plotselinge karakter van deze genezing overvallen. Omdat er, zowel in de kerkenraad als in de gemeente, allerlei vragen zijn gerezen, hebben we dit verwoord in de verklaring. We hebben de gemeente ruimte voor bezinning gevraagd. Ik denk aan een periode van een aantal maanden, om met elkaar door de vragen heen te kruipen.”
Spelen er, afgezien van het plotselinge karakter van deze genezing, nog andere dingen mee bij deze verlegenheid?
“Er zijn veel vragen gerezen waar we nog geen antwoord op hebben. Daarbij gaat het vooral om de duiding van deze genezing.”
Zien jullie de plotselinge genezing van Janneke ook als een wonder? In de verklaring wordt dit woord niet gebruikt, viel me op.
“Ja, het is een wonder. Janneke had in ernstige mate dystrofie, en die is helemaal verdwenen.”
Zijlstra
Ds. Van der Kraan kijkt even naar buiten, waar de bomen zich in het warme voorjaarslicht baden. Na een korte stilte: “De verlegenheid heeft er ook mee te maken dat er in deze gemeente zoveel voor haar gebeden is. Er is een gebedsgroep van vrouwen die wekelijks voor haar heeft gebeden. Daar liggen voor heel veel mensen vragen: waarom is Janneke niet in onze gemeente genezen, terwijl dit bij anderen wél is gebeurd? Als je ervan uitgaat dat Jan Zijlstra de gave van genezing heeft, dan liggen er voor mij bijvoorbeeld ook vragen bij zijn hele optreden. In de Bijbel wordt duidelijk dat de gaven van de Geest zijn ingekaderd in de gemeente. Zijlstra heeft zelf een gemeente opgericht, maar die staat volstrekt los van enige kerkelijke organisatie. Zo’n organisatie kan nooit een doel in zichzelf zijn, maar is wél een middel om de zaak gezond te houden. Niemand moet op zichzelf blijven; we zijn leden van één lichaam. Om maar één ding te noemen: je bent er om elkaar te controleren en eventueel te corrigeren.”
Met andere woorden: wie corrigeert Jan Zijlstra?
Ds. Van der Kraan spreidt zijn handen: “U stelt de vraag al... Dus ten aanzien van het gemeentezijn liggen er vragen, maar ook ten aanzien van Zijlstra’s visie op Jezus. Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat die eenzijdig is. Voor zover ik het kan zien, verkondigt hij Jezus vooral als Wonderdoener: ‘Ga richting Jezus, ga richting het wonder.’ Maar Jezus’ wonderen worden tékenen genoemd: het gaat uiteindelijk niet om die genezingen, maar om het feit dat Hij de gebroken relatie tussen God en zondige mensen wil herstellen, door Zijn Geest. Dat komt mijns inziens onvoldoende naar voren. Verder is bekend dat er ook bij Zijlstra mensen zijn die niet genezen, of die na een tijdelijke opleving terugvallen. Hier liggen eveneens vragen: wil God dat elke ziekte genezen wordt? En als ik geen genezing vind, ligt dat dan aan een gebrek aan geloof van mijn kant?”
Zijn door deze genezing ook de vragen van andere zieken in uw gemeente toegenomen?
“Zeer zeker. Ik heb de chronisch zieken die mij bekend zijn daarom bewust bezocht, zodra het nieuws over de genezing van Janneke naar buiten kwam.”
Gemeenteavond
Voor de diepere doordenking van de vele vragen rond de verhouding tussen geloof, gebed en genezing, wil de kerkenraad van de hervormde gemeente Bleskensgraaf onder meer een aantal boeken rond dit thema bestuderen. Ds. Van der Kraan verwacht dat het resultaat van deze bezinning dit najaar beschikbaar komt en wellicht via een gemeenteavond naar de gemeente wordt gecommuniceerd. “Rond ziekenzalving hebben we eveneens een gemeenteavond belegd. Waar we ons nu op gaan bezinnen, is een veel breder onderwerp. Daarbij komen vragen over de gemeente aan de orde, vragen over Gods leiding, over het gebed, over verhoring en noem maar op. Of we op álle vragen een antwoord krijgen, dat durf ik echt nog niet te zeggen. Ik denk het niet, eerlijk gezegd.”
Waarom niet?
“De werkelijkheid waarin we leven, is daarvoor gewoon te complex. Tegelijkertijd vind ik ook dat we onszelf een spiegel moeten voorhouden. Vanuit de kring van de gebedsgenezing en gebedsgenezers komt een indringende vraag op ons af: moeten we niet méér verwachten van het gebed?”
'Een gemiste kans om God alleen de eer te geven'
In haar verklaring heeft de kerkenraad van de hervormde gemeente Bleskensgraaf opgenomen dat ‘de gebeurtenissen van deze week ons als kerkenraad en gemeente in verlegenheid hebben gebracht’. “Ik denk dat de verlegenheid niet zozeer in het ‘wonder’ zit,” reageert Janneke Vlot, “maar meer in het feit dat de Here hun als ‘Bleskensgraafse kerk’ is voorbijgegaan in het verrichten van een opzienbarend wonder.”
Ervaar je de toch wel wat voorzichtige reactie van de kerkenraad op jouw genezing als een domper?
“Eerder als een grote teleurstelling. Als de koningin in het dorp zou zijn geweest, werd er ongetwijfeld staande het Wilhelmus gezongen ter ere van haar bezoek. Nu heeft de Here Jezus Zich in het dorp geopenbaard en is er een schaarse verklaring opgelezen, die opging in de rest van de mededelingen. Jammer – een gemiste kans om God alleen de eer te geven.”
Merk je ook aan andere reacties in jullie gemeente dat er sprake is van een stukje verlegenheid met dit wonder?
“Ja en nee. Er zijn mensen die erg blij en verheugd zijn, en werkelijk God loven. Maar er zijn ook mensen die domweg alles negeren. Het overgrote deel weet niet hoe men hiermee om moet gaan; zij kijken naar de kerkenraad om te zien hoe de kerk hierop reageert – dan reageren zij zelf ook zo. Voor sommigen is de mailbox een uitkomst. Zonder dat iedereen het weet, kun je je toch uiten. Die reacties zijn hartverwarmend.”
Staat er iets in de verklaring wat jullie zelf graag anders hadden gezien?
“Een verklaring is al een naar woord, maar deze is volledig opgesteld door de kerkenraad en later aan ons voorgelezen, met de vraag of we het ermee eens waren. Zondag 10 van de Catechismus wordt geciteerd, waarin onder meer staat dat ziekte van God komt. Daarvan hebben we gezegd: ‘Jammer, want Zondag 10 is de zwakste schakel in de Catechismus; zelfs de tekstverwijzingen bewijzen niet dat ziekte van God komt’.”
Ds. Van der Kraan en twee ouderlingen waren aanwezig in de dankdienst die jullie als gezin in Gorinchem hebben georganiseerd. Hoe vond je dat?
“Erg fijn. Ik hoop ook dat zij net zo geroerd waren als de rest van de mensen en met een warm hart voor de Here Jezus naar huis gingen. En dat ze hebben gemerkt dat God nog steeds werkt en daarbij niet aan plaats of kerk gebonden is. Dan ben je ook niet in verwarring – alleen maar dankbaar, omdat God nog steeds de levende God is.”
De kerkenraad heeft aangekondigd een periode van bezinning in te gaan. Wat verwacht je daarvan?
“Een bezinning ingaan om een wonder; een van de wonderen waar je jaren over preekt en bidt, dat God Zich laat zien, ook in deze tijd. Nu gebéurt het wonder, en dan moet er bezonnen worden. Met verbazing heb ik het aangehoord. Bezinnen op iets wat je biddend verwacht... Je roept daarmee eerder twijfel op of je wel gelooft. Maar we hebben de genadige woorden van de Here in Jesaja 29 vers 14: ‘Daarom zal Ik opnieuw wonderen verrichten voor dit volk, en grootse daden...’ Laten we ons bezinnen op deze woorden uit het Woord, en dan stil zijn voor het aangezicht van God. Dan zal verwarring verwondering worden en kun je volmondig beamen: ja, U bent een God van wonderen!”
Zondagsschoolmeester
Als kind heeft Janneke Vlot ‘onder het gehoor’ gezeten van Hans Mouthaan, die veertig jaar lang zondagsschoolmeester was in Bleskensgraaf. “Toen ik het hoorde,” vertelt hij, “was mijn eerste reactie: ik zou geen knip voor mijn neus waard zijn als ik na haar genezing niet in wonderen – ook hier en nu – zou geloven, want ik heb veertig jaar lang verteld dat de Here Jezus zieken genas!”
De verklaring die na Jannekes genezing in de gemeente is voorgelezen, noemt Mouthaan evenwichtig. “Men sprak enerzijds blijdschap uit, maar verheelde niet dat men er verlegen mee is. Dat is een eerlijke stellingname. Ik herken wel iets van die verlegenheid, eerlijk gezegd. Maar bij Zijn afscheid zei Jezus: ‘Deze tekenen zullen u volgen.’ Dat geldt tot Zijn wederkomst. Ik denk dat de kerk daar niet altijd die aandacht aan heeft gegeven die het nodig had. Dat is mede de oorzaak van onze verlegenheid. In onze kerkelijke kringen gaan wij weleens wat selectief met de Schriften om... Van lieverlee, dat moet ik eerlijk zeggen, is daar ook in onze gemeente echter wel een stukje bezinning over op gang gekomen. Maar dit bepaalt mede de verlegenheid van ons allemaal en van de kerkenraad in het bijzonder.”
Gebedsgroep
“Ik heb met Jannekes man, Teus, in het jeugdwerk gezeten in de tijd dat zij ziek werd,” vertelt Janneke Breedveld uit Bleskensgraaf. “Die jarenlange worsteling met haar ziekte heb ik dus van dichtbij meegemaakt. Bij Teus en Janneke was het afgelopen jaar een gebedsgroep actief, die op zondagavond bij hen thuis samenkwam. Er is zóveel voor haar en haar gezin gebeden, ook in de gemeente. De laatste jaren hebben we specifiek om genezing gebeden, omdat Janneke geloofde dat je grote dingen van God mag verwachten.”
Ze kan zich voorstellen dat de kerkenraad, ondanks de dankbaarheid voor deze genezing van haar plaats- en voornaamgenoot, worstelt met een stuk verlegenheid. “Persoonlijk herken ik die verlegenheid niet, maar mijn man heeft jarenlang in de kerkenraad gezeten, dus ik weet dat je dan een andere positie hebt in de gemeente. Dan kun je niet echt vrijuit spreken, zoals ik. Want je woorden worden gewogen door mensen met uiteenlopende visies. Hopelijk is deze verlegenheid niet aan mensen gebonden; het is te hopen dat deze naar God toegaat. Er wordt hier ook wel vanaf de preekstoel gezegd: ‘Onze verlegenheid is Gods gelegenheid.’ Ik hoop dat het daar heen mag gaan: dat het Gods gelegenheid mag zijn om ons aan Zijn Vaderhart te trekken. Ik denk in ieder geval dat het goed is als de bezinningsperiode van de kerkenraad niet te lang duurt.”
